S yunusov, Z. Abdiyev

 
Naycha payvandlash 
 
72-rasm. 
Naycha 
payvandlash
.
 
Bu usul (g„ovak) poyaga ega bo„lgan 
tarvuz, qovun va bodring, qovoqni pay-
vandlash uchun qo„llaniladi. Bu istiqbolli 
agar qovoq o„sib ketsa. Qovun ekilgandan 
keyin 5-8 kundan so„ng 2 chinbargi paydo 
bo„lganda yoki ekilgandan so„ng 10-11 kun 
o„tgach payvandlashni o„tkazish mumkin. 
Naycha payvandlash texnikasi quyidagi-
lardan tashkil topgan. Payvandlash-qovoqda 
2-chi yoki 3-chi chinbargdan (urug„bargni 
xisobga olmagan holda) 1,5-2 sm qoldirib 
poyasi ko„ndalangiga kesiladi. 
Payvandust bo„lgan (tarvuz, qovun yoki bodring) o„simlikni 
ustki qismi kesiladi va uni qalamcha sifatida ishlatiladi. Bu qalam-
cha- payvandust payvandlash-qovoqqa uning po„sti oxiridan 1-2 sm 
gacha vaqtincha shilinib qo„yib (naycha) tiqiladi (72-rasm). Qovoq 
poyasining o„rtaga kambial to„qimalarni birikishi uchun teshik 
qilinadi. Payvandlangan joy qisqich bilan mahkamlanadi. 
Payvandlash poyasi qismidan kesishni samarali qo„llash mum-
kin. Buning uchun qovoq poyasini chinbargini qarama-qarshi tomo-
nidan urug„barg tomonga yuqoridan pastga qarab bir yon tomonidan 
to„g„rito„rtburchak bo„lak kesiladi. Kesilgan bo„lakni olib tashlab, 
tepasidan urug„bargga yaqin joydan kesiladi. Bo„lak eni 1,5-2 sm ni 
(poya yo„g„onligidan qat‟iy nazar), uzunligi 2,0-2,5 sm tashkil etadi. 
Qovoqning bu kesilgan joyiga qovunning har ikki tomoni shunday 

---

uzunlikda po„sti kesilgan payvandust qo„yiladi (ponasimon emas) va 
qisqich bilan mahkamlanadi. 
 
Yaqinlashtirib payvandlash (ablaktirovka) 
74-rasm. 
Yaqinlashtirib 
payvandlash
.
 
Butun poyasi bilan payvandlashni 
ishlatishda o„simlikni urug„barg bosqichi-
da yaqinlashtirib (kesilib) payvandlash 
o„tkaziladi. Bu holda payvandlash va 
payvandustni bir tuvakchada yetishtiriladi 
(74-rasm). O„simliklar oralig„ini odatda 
urug„ni ekishda aniq belgilanadiki, shun-
da payvandlash davrida ularni yaqinlash-
tirish oson bo„lishi va ularga shikast etka-
zmaslik kerak. Bir tuvakka ekilgan o„sim-
liklarni ildizidan ajratmagan holda yaqin-
lashtiriladi. 
Shuning uchun xar bir o„simlikni bittadan urug„bargini olib 
tashlanadi, poyaning biriktiriladigan joyidagi po„sti shilinadi (1,5- 2 
sm ga), o„simlik yaqinlashtiriladi, o„simliklar bir biriga kesilgan 
joylari bilan yopishtiriladi (iloji boricha ular bir xil kattalikda 
bo„lishi kerak). Kesilgan joylar qisqich bilan mahkamlanadi. O„sa 
boshlagandan keyin bir o„simlikni urug„bargi ostidan kesiladi. 
SHunda faqat boshqa o„simlikni ildizi qoladi. O„simlikni kesilgan 
joyi paxta bilan o„raladi va 2-3 kunga maxsus (havo harorati 
25...28°S, namlik 90-98% bo„lgan) kameraga tutib olishi uchun 
joylashtiriladi. 
Bodring va qovoq uchun payvandlashni tilchali yaqinlashtirish 
usuli bilan
 
o„tkazish mumkin. Bodringni payvandlashga unib 
chiqqandan 2-3 kun o„tgach, urug„bargi butunlay ochilgandan keyin 
kirishiladi. Ko„chatni kechalari sug„oriladi, shunda o„simlik yaxshi 
suvlanadi. Qovoqning urug„bargidan 1 sm pastdan piska bilan uzun-
ligi 7-12 mm teppadan pastga qarab kesiladi. Bodringda xam 
urug„bargidan 2 sm pastdan analogik pastdan teppaga qarab kesiladi. 
Payvandlash va payvandust tilchalari kesilgan joyga kiritiladi va 
qisqich bilan mahkamlanadi. Payvandlashda yaqinlashtirilgan 

---

komponentlar iloji boricha ya‟ni bodring urug„bargi qovoqning 
urug„bargi ustida joylashishi kerak.
Uchta o„simlikni xam birlashtirib ulash mumkin. Bunday holda 
o„rtadagi o„simlik po„stlog„ining xar ikki tomoni, chetdagilarida esa 
bir tomoni, faqat ichki tomoni kesiladi. O„simliklar birlashtiriladi, 
kesiklari joylashtiriladi va keyin qisqich bilan mahkamlanadi. 
O„simlik butunlay bitib ketgandan keyin ikki tomonidagilarni tepa 
qismini uzun poya qoldirmasdan olib tashlanadi. Natijada pomi-
dorning bir poyasi birdaniga uchta ildizdan oziqlanadi, hosildorlik 
ortishiga olib keladi.