S. Y. Yusupov, sh. R. Gulomov, N. B. Nasrullayev

Kriminalistik fotografiya – 
kriminalistik texnikaning odatiy 
bо‗limlaridan biri; bir necha yil oldin olimlar kriminalistikada raqamli 
fotografiyadan foydalanishga qarshi edilar, biroq endi deyarli bu 
plyonkali fotografiyani chiqarib yubordi. Biroq texnologiyalar ilgariladi 
va turli jinoiy harakatlar amalga oshirilganda aniqlangan jinoyat izlarini 
aniqlashni yanada ravshan va aniqroq aniqlash imkoni bermoqda.
Bunday vositalar qatorida birinchi bо‗lib, videotasvirni aytish 
lozim. Ilmiy yoki о‗quv adabiyotlarida jinoyatni tadqiq qilganda 
kriminalistik videoyozuvni qо‗llash qandaydir harakatni, hodisa 
rivojlanish dinamikasini, ba‘zida ovozlari bilan muhrlash muhim, 
bundan tashqari videoyozuv katta hududli maydonlarni yoki kо‗p 
tartibsiz tо‗plangan turli obyektlarni muhrlash, kо‗rik davomida 
о‗zgartirilishi mumkin bо‗lgan, masalan, yong‗in va falokatlarda 
vaziyatni aniqlash imkonini beradi. Ya‘ni fototasvir bilan solishtirganda 
videoyozuvning 
asosiy 
ustunlik 
tomoni 
muhitning 
о‗zgarish 
dinamikasini hamda statik bо‗lmagan harakatlanuvchi obyektlarni 
muhrlash imkoniyatidadir.
Videoyozuv – 
mos uslubni ishlab chiqishda jinoyat joyini kо‗rigi 
natijalari va qadamini aniq hamda tо‗liq aniqlash imkonini beradi. 
Bundan tashqari statik predmetlarni, huquq buzilishini ehtimoliy 
о‗zgarish joyini, tashqi ta‘sirsiz normal sharoitlarda statik vaziyatni 
aniqlashda videoyozuvning roli tо‗g‗ri baholanmagan. Videoyozuv 
fototasvir kabi jinoyat joyini umuman yо‗naltirilgan, uzelli, umumiy va 

---

22 
batafsil kо‗rish, hamda alohida xususan jinoyat izlarini aniqlash 
imkoniyatini beradi. 
Birinchidan, jinoyat joyini kо‗rigini tergovchi nuqtai-nazaridan, 
uni kо‗rikka bо‗lgan yondashuvidan amalga oshirish mumkin. Bu 
faqatgina tergov doirasida kо‗rik natijalarini keyingi tahlili uchungina 
muhim emas, balki agarda oqibatda tergovchi kompetenligi yoki 
harakatlarining qonuniyligiga shubha paydo bо‗lgan vaziyatda tergovchi 
harakatlarini baholash uchun ham muhimdir: agarda videoyozuvda 
qandaydir ashyoviy dalil olinishi va uni о‗rash aniqlansa, uni fosh etish 
yoki buzish yetarlicha qiyin bо‗ladi. Ikkinchidan, jinoyatchining jinoyat 
sodir etayotgandagi harakatlarini, uning jinoyat joyiga kelishini va 
qochish yо‗llarini video modellarini yaratish mumkin. Bunday 
modellarning keyingi tahlili yо‗naltiruvchi qiymatga ega bо‗lishi, jinoiy 
versiyalarni shakllantirish uchun xizmat qilishi, jinoyatchi yashiringan 
yoki kelgan joylarda yangi jinoyat izlarini aniqlashga yordam beradi. 
Uchinchidan, videoyozuv jinoyat joyiga kelib, jinoiy guruh kutmaydigan 
hodisalarni aniqlash imkonini beradi: zararlanishi boshida ravshan 
bо‗lmagan predmetlarni kutilmaganda qulashidan, jinoyat joyini tark 
etishga ulgurmasdan jinoiy guruhni ketishini kutib о‗tirishga umid qilib 
yashiringan jinoyatchini birdan paydo bо‗lib qolishigacha. Tо‗rtinchidan, 
hozirgi vaqtda jabrlanuvchi yoki guvohlarning xotiralarini tiklash yoki 
aktivizatsiyalash uchun jinoyat joyini kо‗rish vaqtida videoyozuvdan 
foydalanish imkoniyati hisobga olinmaydi, biroq oxirgi 20 yillikda 
xotirani aktivizatsiyalash mavzusi mutaxassislarning faol tadqiqot 
predmeti bо‗ldi.