S. Y. Yusupov, sh. R. Gulomov, N. B. Nasrullayev

Registratorlar - 
Internetda IP-manzillarni ajratish va qayd qilish 
bilan shug‗ullanuvchi tashkilot (IP Registry). 
Referer 
(to refer - jo‗natmoq, yo‗naltirmoq) referal dastur 
doirasida daromad olish maqsadida foydalanuvchilarni ma‘lum internet-
resurslariga yo‗naltiruvchi odam. 
Tarmoq kartasi
, 
tarmoq platasi,
NIC
(network interface card) - 
muayyan interfeys orqali tarmoq bilan o‗zaro ta‘sirlashuv vazifalarini 
bajaradigan 
kompyuter 
platasi 
(qurilma); Tarmoq 
simini 
yoki antennani ulash uchun bir yoki bir nechta tashqi konnektorga ega. 
Skimming 
(
skimming
) – maxsus 
qurilma 
yordamida 
karta 
ma‘lumotlarini o‗g‗irlash. Buzg‗unchilar kartaning magnit chizig‗idan 
barcha ma‘lumotlarni ko‗chirib olishadi. Skimming PIN-kodni mini-
kamera yoki katakchalar yordamida topish imkonini beradi. 
Sniffer 
yoki 
trafik analizatori
(
to sniff - hidlamoq
) - tarmoq 
trafigini (o‗ziniki yoki birovnikini) qo‗lga olish va tahlil qilish dasturi 
yoki qurilmasi. 
Ijtimoiy muhandislik 
- axborot xavfsizligi tizimini xizmat 
xodimlari va foydalanuvchilar bilan aloqada olingan ma‘lumotlar 
yordamida chetlab o‗tish, xiyla va nayranglarni qo‗llash orqali ularning 
ishlarini chalkashtish. 
Spam 
– electron pochta orqali nomaqbul, ommaviy jo‗natmalar, 
ICQ, SMS va boshqa elektron aloqa vositalarida kamroq uchraydi 
Spamer 
- 
spamni
 
yuborish yoki spam
 
jo‗natish 
(manzillarni 
to‗plash, jo‗natish uchun dasturlarni yaratish, spam tarqatilgan 

---

236 
resurslarni saqlash va boshqalar) bilan shug‗ullanadigan professional 
shaxs. 
Steganografiya 
- 
ochiq 
axborot 
massivlarida 
maxfiy 
ma‘lumotlarni yashirish uchun matematik usullarni o‗rganadigan 
fanning sohasi. 
Trafik 
, 
tarmoq trafigi
- raqamli aloqa liniyasi orqali uzatiladigan 
ma‘lumotlarning miqdori bit yoki baytlarda o‗lchanadi; kamroq 
holatlarda atama axborot oqimini anglatadi, ya‘ni bir vaqtning birligiga 
etkazilgan ma‘lumotlarning miqdori, bit/s yoki bayt/s; tarmoq orqali 
uzatiladigan freymlar, paketlar, datagramlarning tarkibi.