S. Y. Yusupov, sh. R. Gulomov, N. B. Nasrullayev

Wnstorm
xabarni shifrlash va PCX formatidagi grafik fayl 
ichida yashirish imkonini beruvchi dasturiy paket. 
OS/2 operatsion muhiti
 

Hide4PGP v1.1 
- dastur BMP, WAV va VOC formatidagi 
fayllarni yashirish imkonini beradi va uni yashirish uchun har qanday 
sondagi kichik bitlardan foydalanish mumkin. 

Texto 
- Ma‘lumotni ingliz tilidagi matnga aylantirgan 
steganografik dastur. Konvertatsiya qilinganidan keyin matnli fayllar-
konteynerlar hech qanday mazmunga ega emas, lekin oddiy 
tekshirishdan о‗tish uchun yetarli darajada oddiy matnga о‗xshaydi. 

Wnstorm 
- DOS dasturiga о‗xshash. 
Macintosh SHK uchun:


Stego
- 
PICT 
faylining 
kо‗rinishini 
va 
hajmini 
о‗zgartirmasdan ma‘lumotlarni PICT formatidagi fayllarga joylashtirish 
imkonini beradi. 

Paranoid
- bu dastur IDEA va DES algoritmlari yordamida 
ma‘lumotlarni shifrlash va keyin faylni audio formatidagi faylda 
yashirish imkonini beradi. 
 
Asosiy xulosalar
Insidentlar, virus infeksiyalarini tadqiq qilishning asosiy maqsadi 
hujumning oqibatlarini, uning kelib chiqish sabablari va usullarini 
aniqlashdan iborat. Hujumning sabablari va usullarini aniqlash orqali 
keyingi hujumlar va infeksiyalarning oldini olish uchun chora-tadbir 
kо‗rish mumkin. 
Axborot xavfsizligi insidentlarini tekshirish jarayoni quyidagi 
bosqichlardan iborat: baholash, yig‗ish, tahlil qilish va hisobot. 
Insidentlarning tergov bosqichida asosiy rolni: insident jurnallarini 
saqlash, foydalanuvchi vakolatlarini aniq ajratish, amalga oshgan xatti-
harakatlar uchun mas‘ul - bu hodisada ishtirok etgan shaxslarning 
dalillari va amalga oshirilgan harakatlar muhim ahamiyatga ega. 
Insident 
haqida 
asosiy 
axborot 
manbalari: 
Helpdesk, 
foydalanuvchidan bevosita xabar, axborot xavfsizligi xodimlari 
aniqlagan insidentlar, jurnallar va ogohlantirish tizimlari. 

---

138 
Insidentlarni 
boshqarishda 
asosiy 
qiyinchiliklar 
quyidagi 
holatlardan kelib chiqadi: hodisani aniqlash va qayd qilish, hodisaning 
sabablari va oqibatlarini bartaraf etish, hodisani tekshirish, tuzatuvchi va 
profilaktik harakatlar amalga oshirilishi. 
Insidentni tadqiq qilish, uning yuzaga kelishi uchun mas‘ul 
shaxslarni aniqlash, hodisaning dalillari va dalillarini tо‗plash, tegishli 
intizomiy harakatlarning ta‘rifini о‗z ichiga oladi. 
Hodisa va hozirgi vaziyat о‗xshashliklarni topish zarur bо‗lgan 
narsalar kabi kо‗rinadi va bu holat uchun mavjud bо‗lgan faktlarni 
uzatish orqali ushbu insidentga doir bir nechta xulosa chiqarish mumkin. 
Steganografiya aloqaning mavjudligini aslida yashiradigan aloqa 
vositasi. Raqib yuborilgan xabarning shifrlangan matnni aniq-ravshan 
belgilashi mumkin bо‗lgan kriptografiyadan farqli о‗laroq, steganografik 
usullar maxfiy xabarlarni zararsiz xabarlarga kiritishga imkon beradi, 
shunda yashirin maxfiy xabarning borligiga shubha qilinmaydi. 
Raqamli steganografiya - raqamli obyektlarga qо‗shimcha 
ma‘lumotni yashirish yoki kiritishga asoslangan, shu bilan birga ushbu 
obyektlarning bir qismida buzilishlarga olib keluvchi klassik 
steganografiyaning yо‗nalishi.
Kompyuterning steganografik tekshiruvi turli xil fayllar, dasturlar, 
protokol paketlari va boshqalar bо‗lgan kompyuter ma‘lumotlarida 
axborotlarni yashirish usullarini о‗rganadi. 
Kompyuter steganografiyaning asosiy yо‗nalishi audio va vizual 
ma‘lumotlar ortiqchaligidan foydalanish hisoblanadi. 
Steganografik tizim yoki steganosistema axborotni uzatish uchun 
maxfiy kanal yaratish maqsadida ishlatiladigan vositalar va usullar 
tо‗plami. 
Steganosistemaga 
qarshi 
hujum 
kategoriyalari: joylangan 
xabarlarga qarshi hujumlar, stegodetektorga qarshi hujum, raqamli suv 
belgilari (RSB) dan foydalanish protokollariga qarshi hujum, RSB ning 
о‗ziga qarshi hujum.