S t o m a t o L o g I y a

so‘rilish xususiyati. Og‘iz bo‘shlig‘i a’zolarining barchasi qon tomirlarga
boy. Surilish qobiliyati yaxshi rivojlangan. 3 Juft katta so‘lak bezlari,
(gl. parotis, gl. Sublingvalis, gl. Submaxillaris.) juda ko‘p shilliq bezlar
og‘iz bo‘shlig‘iga ochiladi.
Buning yaxshi tomoni — dorilarni so‘rilishi, ovqat hazmlanishining
og‘iz bo‘shlig‘idan boshlanishi, mikroblarning, ovqat qoldiqlarining,
shoxlangan epiteliyning yuvilishi kabilardir.
Yomon tomoni esa, turli zaharli, organizmga salbiy ta’sir etuvchi
dorivor narsalarning so‘rilishidir.
Og‘iz bo‘shlig‘i shilliq qavatida perestaltika yoki shunga o‘xshashlar
tez o‘lish uchun sianli kaliy kabi zaharlarni og‘iz bo‘shlig‘iga olishi
bilan 1-2 daqiqa ichida, nafas yo‘llarini shol bo‘lishi natijasida hayotdan
ko‘z yumadilar. Yoki, boshqa bir misol, yurak xastaliklarida validol kabi
dorilar kerakli paytlarda til ostiga qo‘yilsa, bular tez orada so‘rilib, og‘ir
kasalliklarni oldini olishi mumkin. 9. Og‘iz shilliq qavatining perestaltika
(qisqarib-kengayish, xarakat) xususiyati. Og‘iz bo‘shliqi shilliq qavatida
perestaltika yoki shunga o‘xshash xarakat borligi yaqin yillarda
aniqlangan. Asosan lunjlar shilliq qavatida. Buning faqat foydasi bor.
Ovqatlik moddalarini so‘rib, tomoqqa yaqinlashuviga ko‘maklashadi,
ovqat hazm bo‘la boshlash jarayonini engilashtiradi.
Shunday qilib, og‘iz bo‘shlig‘i ovqat hazm qilish yo‘lining
boshlang‘ich qismi bo‘lib, u daxliz va xususiy og‘iz bo‘shlig‘idan iborat.
Daxlizga kirish qismidan boshlanadi va tomoq bilan tugaydi:
1) Daxlizga (og‘iz bo‘shlig‘iga) kirish qismi.
2) Daxliz.
3) Xususiy og‘iz bo‘shlig‘i.
4) Tomoq. Daxlizga kirish qismini (rima oris) ikki lab orasi deb
tushuniladi. Daxlizni oldini va yonlarini lablar ichki qismi — bir biriga
tegib turgan tishlar va milklar tashqi yuzlari tashkil etadi. Og‘izning
xususiy bo‘shlig‘ini yon devorlarini lunjlar shilliq pardalari, pastki
devorini jag‘ va til osti mushagi ustida yotgan til (ular og‘iz bo‘shlig‘ini
tubini tashkil etadi), tepa chegarasini yumshoq va qattiq tanglay tashkil
etadi. Yumshoq tanglay erkin tortilgan mushak plastinkasidan iborat,
uning orqa qirrasida tilcha joylashgan. Bo‘sh qirrasida muskul bor, u
esa tomoqning yon tomoniga yo‘nalgan va u tanglayni pastga tortish
xususiyatiga ega. Tanglayni oldingi qismida joylashgan m. palatoglossus
bo‘g‘iz-tomoq teshigini -qisqartirish, siqib turish vazifasini bajaradi va
ovqatni o‘tib ketishiga yordam beradi.
www.ziyouz.com kutubxonasi

---

2 6 2
Tanglay oldingi va orqa yostiqchalari orasida tanglay murtaglari, ular
limfatik tuzilmalarga nisbatan balandroq, yuqoriroq ko‘tarilib turadi.
Yumshoq tanglay chegarasida, o‘rta chizmaga yaqin, ikkala tomonda kichik
chuqurchalar bor, bular katta tanglay bezlarining chiqish teshiklaridir.