S. R. Matiyazova, G. D. Adilova

Sug‘urta maydoni
- sug‘urtaga tortilishi zarur bo‘lgan obyektlarning eng katta 
soni. Ayrim ekspertlar xulosasiga ko‘ra O‘zbekistonda sug‘urta maydoni hali to‘la 
o‘zlashtirilmagan. Faqat mol-mulklarning 20-30 foizigina sug‘urtaga tortilgan. 

---

190 
Sug‘urta manfaati
- sug‘urtada moddiy manfaatdorlik chorasi. Sug‘urta 
hodisasi ro‘y berishi natijasida sug‘urtalanuvchiga moddiy zarar keltiruvchi 
predmetlar - mol-mulk yoki sug‘urtalanuvchining uchinchi shaxsga zarar keltirish 
holatlari. Masalan, sug‘urtalanuvchining avtomobil transporti yo‘l-transport 
hodisalari tufayli shikastlanganda, sug‘urtalanuvchida ushbu mulkka nisbatan 
manfaatdorlik yuzaga keladi va sug‘urta moddiy manfaatdorlik chorasi sifatida 
maydonga chiqadi. 
Sug‘urta mukofoti
- sug‘urta mukofotining miqdori sug‘urta summasiga 
nisbatan foizlarda aniqlanadi. Sug‘urta mukofotining miqdori aniq summalarda 
ham ifodalanishi mumkin. Masalan, avtomobil egalarining uchinchi shaxsga zarar 
keltirish fuqarolik javobgarligi sug‘urtasida sug‘urta mukofoti aniq pul birligida 
ko‘rsatiladi. 
Sug‘urta mukofotlari zaxirasi 
- hayotni va nafaqani uzoq muddatli 
sug‘urtalash bo‘yicha to‘lovlarni oldindan to‘lash uchun sug‘urta kompaniyasida 
tashkil etiladigan fond. Bu fond sug‘urta operatsiyalarining moliyaviy 
barqarorligini ta’minlashda hamda sug‘urtalovchi zimmasidagi majburiyatlarni 
bajarishda muhim o‘rin tutadi. Hayot sug‘urtasi shartnomalari, odatda, bir necha 
yilga tuziladi. Sug‘urta mukoftlarini kelib tushish va sug‘urta summasini to‘lash 
vaqtlari o‘zaro to‘g‘ri kelmaganligi uchun, sug‘urta kompaniyasiga kelib tushgan 
sug‘urta mukofoti ma’lum vaqt mobaynida uning ixtiyorida bo‘sh holda bo‘ladi. 
Kelib tushgan sug‘urta mukofotlarining bir qismi joriy to‘lovlar uchun sarflanadi, 
qolgan qismi esa zaxira fondini shakllantirish uchun yunaltiriladi. Uzoq muddatli 
hayot sug‘urtasi bo‘yicha zaxira fondining mablag‘lari kredit resursi sifatida 
foydalanilishi mumkin.