С. Р. Мажидов қурилиш материаллари ва буюмларидан амалий машғулотларини ўтказиш учун масалалар тўплами

1 – масала. 10000 дона пишган ғишт олиш учун ва 1000 дона бўшлиқли деворбоп керамик тош олиш учун масса ва ҳажми бўйича қанча лой керак бўлади? Ғиштнинг ўртача зичлиги 1800 кг/м³, керамик тошнинг ўртача зичлиги 1350 кг/м³. Ғишт ва тошлар ГОСТ талабига жавоб бериши керак. Ўртача зичлиги 1700 кг/м³, намлиги 15%, қиздиришдаги йўқотилиш қуруқ лой массаси бўйича 10%, ғиштни тайёрлаш, печдан чиқариш ва ортишда ғишт ва тошни ҳамма партияси учун 2% яроқсиз бўлиши руҳсат этилган.

Ечиш: Яроқсизликни ҳисобга олган ҳолда ғишт ва тошлар тайёрлаш учун:

ғишт учун 100001,0210200 дона. Бир дона ғиштнинг ҳажмини аниқлаймиз:

22. 
     0,250,120,065 0,00195м³ ,
    

ҳамма ғиштнинг хажми қуйидагига тенг:

102000,250,120,06519,89м³ ,

ҳамма ғиштнинг массаси:

19,891800 35802 кг,

бўшларни тошни бўшлиқлари билан бирга хажмини аниқлаймиз:

102000,250,120,138 4,23м³ ,

массаси эса қуйидагига тенг:

4,231350 5710 кг,

ғишт ва бўшлиқли тошнинг умумий массаси қуйидагига тенг:

358025710 41512кг,

9

ғишт ва бўшлиқли тош тайёрлаш учун кетадиган лойнинг массаси

қуйидагига тенг: 415121,151,10 52512 кг,

бу ерда: 1,15 ва 1,10 қийматлар намлик ва қиздиришдаги йўқотишларни ҳисобга олади.

Лойнинг ҳажмини қуйидаги формуладан аниқлаймиз:

• 
  _m ^m бундан V ^m ⁵²⁵¹² 30,9 м³
  

V_m 1700

2. 
   – масала. Ўртача зичлиги 1000 кг/м³ бўлган 100 дона ғовак ғишт олиш керак. Пиширилган ғиштнинг ўртача зичлиги 1800 кг/м³. 1000 дона ғовак ғишт
   

олиш учун қанча ёғоч қипиғи сарфланади. Ёғоч қипиғининг ўртача зичлиги 300 кг/м³.

Ечиш: 1000 дона оддий ғиштнинг ҳажми 1,95 м³, ўлчамлари 0,25x0,12x0,065 м³ бўлса массаси 1,951000 1950 кг бўлади.

Ҳажмини камайтириш учун ғиштда қўшимча бўшлиқ ҳажм ҳосил қилинади:

18001000_{ 0,444 м}3

1800

Бу бўшлиқлар пиширишда ғиштга қўшилган ёғоч қипиғининг ёниб кетишидан ҳосил қилинади. Демак, қўшимча бўшлиқлар ҳажми қипиқ ҳисобига амалга оширилади. Ҳар 1000 дона ғишт учун: 0,444300133,2 кг

3. 
   – масала. Ғиштнинг сиқилишга бўлган мустаҳкамлиги R_сиқ=180 кг/см²,
   

эгилишга бўлган мустаҳкамлиги R_эг=30 кг/см² . Шу қийматлардан фойдаланиб ғиштнинг маркаси аниқлансин.