С.Қ. Махмудов

 
 
 

---

358 
12.3.Гаровга эгалик ҳуқуқини қўллаш (гаровга қўйилган мол-
мулкни ундириш) йўли билан олинган асосий воситаларни ҳисобга 
олиш 
Агар гаров таъминота остида кредит олган қарздор ўз мажбуриятларини 
бажармаса, банк гаровга нисбатан ўз ҳуқуқини қўллаши ва уни сотиши ѐки ўз 
мулкига (эгалигига) олиши мумкин. Ундирилган гаровга қўйилган мол-мулк 
дастлаб сотиш учун мўлжалланган ундирилган мол-мулк ва бошқа кўчмас 
мулкни ҳисобга олиш тўғрисидаги меъѐрий ҳужжатларга мувофиқ акс 
эттирилади.
Банк ундирилган мол-мулкни ўз асосий воситалари сифатида 
ишлатишга қарор қилганда қуйидаги бухгалтерия ўтказмалари акс 
эттирилади: 
―Агробанк‖ 2011 йил 1 май куни ―Грант‖ фирмасига 45 000 000 сўм 
миқдорида 15% миқдорида кредитни савдо-сотиқ учун 3 йилга берган. Аммо 
3 йил ўтгандан кейин ҳам кредит тани ва фоизи унмаган. Натижада банк 
мижозни гаровга қўйган биноси ўзининг балансига кирим қилди. 
А Дт 16509 
Банкнинг иморатлари - Бинолар ва бошқа 
иморатлар 
Агробанк 
45 000 000 
А Дт 16799 
"Банкнинг бошқа хусусий мулклари 
бўйича кўрилиши мумкин бўлган 
зарарларни қоплаш захираси (контр-
актив)"; 
А Кт 16701 
"Кредит ва лизинг бўйича гаров 
ҳисобидан ундирилган мулк". 
 
 
 
 
 

---

359 
12.4 Асосий воситаларни қайта баҳолаш. 
Асосий воситаларни қайта баҳолаш асосий воситалар объектларининг 
бошланғич қийматини ҳаққоний қиймат даражасига мослаш мақсадида 
уларни вақти-вақти билан аниқлаштириш учун амалга оширилади. Агар 
ҳаққоний қиймат етарли даражадаги ишонч билан баҳоланиши мумкин 
бўлса, банклар бир синф доирасидаги барча асосий воситаларни кейинги 
жамланган амортизацияси ва қийматининг тушишидан йиғилган зарарлар 
чегирилган ҳолда қайта баҳолаш вақтида ушбу объектларнинг ҳаққоний 
қийматини акс эттирувчи қайта баҳоланган қиймат бўйича акс эттирадилар.
Асосий воситалар алоҳида объекти қийматини қайта баҳолаш 
ўтказилганда асосий воситаларнинг ушбу актив тегишли бўлган бутун синфи 
ҳам қайта баҳоланиши лозим. Асосий воситаларнинг синфи (гуруҳи) - банкда 
фойдаланиш тури ва йўли бўйича бир хил бўлган активларнинг бирлашуви. 
Асосий воситаларнинг бир синфи таркибидага объектлар бир вақтнинг ўзида 
қайта баҳоланади.
Банк мулкида, унинг хўжалик юритишида ѐки тезкор бошқарувида 
бўлган барча асосий воситалар, шунингдек молиявий ижара бўйича учинчи 
томонда ижарада (лизингда) бўлган мол-мулк, жорий ижара бўйича учинчи 
томонга ижарага берилган мол-мулк, ишлаб турган ва фойдаланилмайдиган 
мол-мулк, консервацияда бўлган, ҳисобдан чиқаришга тайѐрланган, лекин 
белгиланган тартибда тегишли ҳужжатлар билан расмийлаштирилмаган мол-
мулк, шунингдек тугалланмаган қурилиш объектлари ва ўрнатиш учун 
мўлжалланган ускуналар қайта баҳоланиши лозим.
Ер участкалари ва табиатдан фойдаланиш объектларининг қиймати 
қайта баҳоланмайди. 
Қайта баҳолаш банк томонидан мустақил равишда ѐки баҳоловчи 
ташкилотларни жалб этган ҳолда амалга оширилади. Асосий воситалар 
объектларининг ҳаққоний қиймати одатда уларнинг бозор қиймати 

---

360 
ҳисобланади. Агар ҳаққоний қийматни тасдиқловчи, бозор маълумотларига 
асосланган ахборотлар мавуд бўлмаса, банк даромадга ѐки алмаштиришнинг 
амортизацияланадиган қийматига асосланган усулни қўллаб ҳаққоний 
қийматни тахминан баҳолаши мумкин.
Асосий воситалар қийматининг тушиши автивлар қийматининг 
тушишини ҳисобга олиш бўйича МҲХС талабларига мувофиқ кўриб 
чиқилади.
1-§. Қайта баҳолаш усуллари 
Асосий воситаларни қайта баҳолаш учун қуйидаги усуллар 
қўлланилади: 
48-расм