S. M. Turobjonov, T. T. Tursunov, K. M. Adilova

Peroksiatsetilnitratlar hosil b o ‘lish mexanizmi qanday?
Smog o'simliklarga qanday ta ’sir k o ‘rsatadi?
3.10. Kislotali yomg‘irlar va ularni
atrof-muhitga ta’siri

«Kislotali yomg‘ir» tushunehasi ilk bor 1872-yilda ingliz muhandis va tadqiqotchi Robert Angus Smit tomonidan chop etilgan «Havo va yomg‘ir: kimyoviy klimatologiya asoslari» kitobida berilgan. Kislotali

yomg‘irlami chuqur ilmiy jihatdan tadqiqotlar asosida o‘rganish esa o‘tgan asrning 60-yillarining oxirida boshlangan. Hozirgi kunda pH-ko‘rsatkichi yomg‘ir suvlarining o‘rta pH-ko‘rsatkichidan past bo‘lgan barcha meteorologik yog‘in-sochinlar, ya’ni yomg‘ir, qor, do‘l, tuman, yomg‘ir bilan qor aralashmasi «kislotali yomg'ir» deb ataladi (yomg‘ir suvlarining o'rtacha pH ko'rsatkichi 5,6 ga teng).
Kislotali yomg‘irlar suv havzalarini va tuproqlarni nordonlashtirib suvdagi yashovchi o‘simlik va hayvonotlarga, yerdagi tirik organizm-larga, qishloq xo‘jalik o‘simliklarga, o‘rmonlariga katta zarar yetkazadi. Bundan tashqari, kislotali yomg‘irlar bino va inshootlami, tarixiy yod-gorliklaming yemirilishiga, metallar korroziyasiga, beton, ohak, marmar va keramikadan ishlangan qurilmalarning parchalanishiga olib keladi.