S. M. Turobjonov, T. T. Tursunov, K. M. Adilova

Biogen manbalar. Bu manbalar Yerdagi tirik modda, ya’ni biotaning tarkibidagi tirik organizmlaming hayot faoliyati bilan bog‘liq bo‘lgan jarayonlarda hosil boiadi. Biotaning tarkibiga sayyoramizning umumiy fitomassasi (o‘rmonlar), tuproqdagi mikroorganizmlar (bakte-riya, zamburuglar, mikroskopik suv o‘tlari) hamda hayvonot olami kiradi. Ularning barchasi, ya’ni eng oddiy bakterial to ‘qimalaridan boshlab yuqori sinflarga mansub o‘simlik va hayvonoatlargacha o‘z faoliyati natijasida atrof-muhitga turli xil organik birikmalarni ajratib chiqaradi. Bu moddalar nafas olish, ozuqani iste’mol qilish, chirish va boshqa jarayonlarda hosil boiadi . Masalan, metan gazi anaerob bakte-riyalar faoliyati natijasida botqoq va tuproqlarda hosil boiadi.