S. M. Turobjonov, T. T. Tursunov, K. M. Adilova

Sanoat korxonalari. Sanoat korxonalarida hosil bo ‘layotgan chiqindilarning miqdori juda katta bo‘lib, ular tayyor mahsulotning um umiy hajm idan bir necha foizni tashkil qilishi m um kin. Bu chiqindilarning tarkibi ishlab chiqarish sohasiga qarab o‘zgaradi

Eng ko‘p miqdorda tarkibida organik moddalar bo‘lgan chiqindilar kimyo va neft-kim yo sanoatida hosil bo ‘ladi; ularning tarkibida boshlang‘ich xomashyo kom ponentlari, oraliq va qo‘shimcha sintez mahsulotlari bo‘lishi mumkin.

Masalan, yog‘-moy va yuvish vositalarini ishlab chiqarish korxo­ nalari chiqindilari alkanlar, karbonil birikmalari, efir va karbon kislota-lardan tashkil topgan. Yog‘ochni qayta ishlash korxonalarida asosan aldegid, keton, spirt, karbon kislotalar С,—C6, terpenlar hosil bo‘ladi. Qog‘oz va sellulozani qayta ishlash korxonalari chiqindalari asosan alifatik va aromatik spirtlar hamda formaldegiddan tashkil topgan.

3. S hahar kommunal x o ‘jaligi. Hozirgi vaqtda yirik shaharlarda urbanizatsiya jarayonlari natijasida kommunal xo‘jaligi korxonalari atmosfera havosini turli xil organik moddalar bilan ifloslantiruvchi manbalariga aylanib qolmoqda.

Bu moddalar aholi vashash binolarida, suv va issiqlik ta’minoti tizimida, maishiy chiqindilarni saqlash joylarda hamda ulami qayta ishlash korxonalarida, kiyimlami kimyoviy tozalash korxonalarida ham da maishiy ham da sanoat oqova suvlarni biologik tozalash stansivalarida hosil bolib, atmosfera havosiga kelib tushadi. Ularning tarkibida m erkaptan, sulfidlar, aminobirikmalar, organik spirtlar, to‘yingan va diyen uglevodorodlari, aldegid, ketonlar va boshqa organik moddalar bo'lishi mumkin.
Bundan tashqari, aholi har kungi ehtiyojlari uchun foydalanadigan tabiiy gaz ham organik ifloslantiruvchilami ajratib chiqaruvchi manbalar qatoriga kiradi.
Tabiiy gaz yonishi jarayonida hosil bo'lgan m ahsulotlar tarkibida
kom ponent aniqlangan bo ‘lib, ulardan asosiysi form aldegid gazidir. Oddiy sharoitda lm 3 tabiiy gaz yonganda 150 mg C H 20 hosil bo'ladi.