S. M. Masharipov X. S. Tadjiyeva tibbiy kimyodan amaliy mashg’ulotlar uchun darslik

Download 8,51 Mb. bet 26/68 Sana 26.03.2022 Hajmi 8,51 Mb. #511663

Bog'liq
5.Тиббий киме дарслик

Bu sahifa navigatsiya:

• 2 -tajriba. Atsidimetriya usuli bilan suvli eritmadagi ammiak miqdorini atsidimetriya usulida aniqlash.
• Nazorat savollari
• Mashg‘ulot № 6 Oksidimetriya usuli. Permanganatometriya Oksidimetriya usuli

Tajriba №№	VCH3COOH ml	Indikator, tomchi	VNaOH ml	NNaOH mol/l	mCH3COOH g	NCH3COOH mol/l
TCH3COOH g/ml
1	10	2
2	10	2
3	10	2
O`rtacha	10	2

2-tajriba. Atsidimetriya usuli bilan suvli eritmadagi ammiak miqdorini atsidimetriya usulida aniqlash.
Ammiakning suvli eritmasi kuchsiz ishqoriy muhitga ega:
NH₃+H₂O = NH₄OH
Shunga asoslanib, ammiak miqdori kuchli kislota bilan titrlash yo'li bilan aniqlanadi:
NH₄OH + HCl = NH₄Cl+ H₂O
NH₄OH + H⁺+Cl^- = NH₄⁺ + Cl^- + H₂O
NH₄OH + H⁺= NH₄⁺ + H₂O
Reaksiya natijasida hosil bo'lgan tuz gidrolizga uchraydi, gidroliz natijasida muhit kislotali (pH<7) bo'ladi, indikator sifatida o'z rangini pH = 3,1-4,4 oraliq qiymatida o'zgartiradigan metiloranjni olish mumkin.
Tajribani bajarish uchun buretkani xlorid kislotaning ishchi eritmasi bilan to'ldirib, "nol" nuqtagacha keltiriladi. Keyin tekshirilayotgan ammiak eritmasidan titrlash kolbasiga pipetka yordamida 10 ml olinadi. Eritmaning ustiga 2-3 tomchi metiloranj indikatoridan qo'shiladi. Hosil bo'lgan sariq rangli eritma xlorid kislotaning ishchi eritmasi bilan zarg`aldoq (qizg'ish sariq) rangga o’tguncha titrlanadi. Titrlashni 3 marta takrorlab HCl ishchi eritmasinig titrlash uchun ketgan hajmini o'rtacha arifmetik qiymati bo'yicha ammiakning grammdagi miqdori m, molyar ekvivalent konsentratsiyasi C_N va titri T hisoblanadi.



Olingan natijalar jadvalga yoziladi.

Tajriba №	VNH4OH ml	Indikator, tomchi	VHCl ml	NHCl mol/l	mNHз g	NNH4OH mol/l	TNHз g/ml
1	10	2
2	10	2
3	10	2
O`rtacha	10	2

Nazorat savollari:

1. 
   Titrimetrik tahlil nimani o’rganadi?
   
2. 
   Titrlash deb nimaga aytiladi?
   
3. 
   Ekvivalent nuqta deb nimaga aytiladi?
   
4. 
   Ishchi eritmaga ta’rif bering.
   
5. 
   Indikatorlar va indikatorlarning o’tish oralig’i deb nimaga aytiladi?
   
6. 
   Kislota-asosli indikatorlarga ta’rif bering va ularni nomlang.
   
7. 
   Alkalimetriya va atsidimetriyaga ta’rif bering.
   
8. 
   Neytrallash usuli bilan qanday moddalar konsentratsiyasini aniqlash mumkin?
   
9. 
   Titrlash yo’li bilan aniqlanadigan konsentratsiyalarni nomlang.
   
10. 
    Ekvivalentlar qonunini ta’rifini bering.
    

Mashg‘ulot № 6
Oksidimetriya usuli. Permanganatometriya
Oksidimetriya usuli – bu hajmiy titrimetrik tahlilning bir usuli bo‘lib, oksidlanish-qaytarilish reaksiyalariga asoslanadi. Oksidlanish-qaytarilish reaksiyalari deb element atomlarining oksidlanish darajasi o‘zgarishi bilan boradigan reaksiyalarga aytiladi. Elementning oksidlanish darajasi – bu uning, molekuladagi barcha bog‘lar ionli degan tahmindagi, shartli zaryadi. Agar molekulada markaziy atom eng yuqori oksidlanish darajasida bo‘lsa, modda (HNO₃, H₂SO₄, KMnO₄, HClO₄, K₂Cr₂O₇ va b.) faqat oksidlovchi, agar eng quyi oksidlanish darajasida bo‘lsa, modda (H₂S, NH₃, Me, MeH, Hal^- va b.) faqat qaytaruvchi, oraliq oksidlanish darajasida bo‘lsa – modda (H₂O₂, HNO₂, H₂SO₃, KClO₃ va b.) ham oksidlovchi va ham qaytaruvchi bo‘ladi. Oksidlanish jarayonida atom elektron beradi, qaytarilish jarayonida esa atom elektronni oladi. Elementning oksidlanish darajasini aniqlashda oksidlanish darajasi o‘zgarmas bo‘lgan elementlarning oksidlanish darajasiga va molekuladagi oksidlanish darajalarining yig‘indisi nolga teng bo‘lishi kerakliga asoslaniladi. Agar bir element oksidlansa, ikkinchisi albatta qaytarilishi zarur. Qabul qilingan elektronlar soni berilgan elektronlar soniga teng bo‘lib, elektron balansi bo‘lishi shart.
Oksidlanish-qaytarilish reaksiyalarining natijasi muxitni ng kislota-asosligiga bog‘liqdir. Masalan, KMnO₄ kislotali muhitda Mn⁺² (rangsiz) gacha qaytariladi, neytral muhitda MnO₂ (qo‘ng‘ir) gacha, ishqoriy muhitda Mn⁺⁶ (yashil) gacha o‘zgaradi.
Ishchi eritmaning turiga ko‘ra oksidimetriya permanganatometriya, xlorometriya, yodometriya turlariga bo‘linadi. Permanganatometriyada ekvivalent nuqtadan keyin 1 tomchi ortiqcha ishchi eritma quyilishi aniqlanayotgan eritmani binafsha rangga bo‘yaydi. Bu jarayonda KMnO₄ o‘zi indikator vazifasini bajaradi. Tahlil qilinayotgan eritmaning tabiatiga ko‘ra to‘g‘ri va teskari titrlash turlari ajratiladi. To‘g‘ri titrlashda oksidlovchining ishchi eritmasi ekvivalent nuqtagacha sekin-asta aniqlanayotgan eritma ustiga quyiladi. Masalan, KMnO₄ eritmasi yordamida Mor tuzi tarkibidagi temir miqdorini aniqlash mumkin. Beqaror va uchuvchan moddalar konsentratsiyasini aniqlashda teskari titrlash ishlatiladi. Buning uchun ikkita ham oksidlovchi va ham qaytaruvchi ishchi eritmasi ishlatiladi.

Download 8,51 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham: