S. K. Ganiyev, M. M. Karimov, K. A. Tashev

X BOB. AXBOROT SIRQIB CHIQISH KANALLARI
10.1. Axborot sirqib chiqadigan texnik kanallar va ularning
 
turkumlanishi
Axborotning texnik kanal bo‘yicha  sirqib chiqishi nuqtayi na- 
zaridan  obyekt modeli  o‘zaro  va  tashqi  muhit bilan bog‘langan  ax­
borot, energetik, moddiy tizimlami o‘z ichiga oladi (10.1-rasm).
Kirish yo‘li 
Chiqishyo'li
10.1-rasm. Obyekt modeli.
Axborot  tizimi  energetik  tizim bilan  va  u  orqali  tashqi  muhit 
bilan  o‘zaro  ta’sirda  bo‘ladi.  Energetik  tizim  orqali  axborot  sirqib 
chiqadigan  kanal  shakllanishi  mumkin.  Obyektning  energetik  tizi- 
mining  tashqi  muhitga  ta’siri  natijasida  niqobni  ochuvchi  akustik 
maydon  yaratiladi.  Energetik  tizim  moddiy  tizim  bilan  ham  o‘zaro 
ta’sirda  bo‘ladi  va  natijada,  tebranma  (mexanik)  maydon  shaklla- 
nadi.  Tebranma maydon  axborot tizimi  signalini modulyatsiya qili- 
shi  mumkin.  Har  bir  tizim  o‘zining  elementlariga,  bog‘lanishlari- 
ning  ichki  strukturasiga,  o‘zgaruvchi  parametrlari  soniga  hamda
238

---

tashqi  muhit  orqali  o‘zaro  ta’siriga  bog‘liq  cheklashlarga  ega. 
Obyektlarning  ishlashi  ulaming haqiqiy  maqsad va  vazifalarini  ku- 
zatishdan bekitadi.  Har bir tizimda axborot sirqib  chiqadigan texnik 
kanallar mavjud.
Axborot sirqib  chiqadigan texnik kanallar deganda,  texnik vo- 
sitalaming ishlash jarayonida paydo bo‘luvchi turli tabiatli  qo‘shim- 
cha nurlanish hisobiga,  axborotning bexosdan uzatilishi tushuniladi. 
Axborot  sirqib  chiqadigan  texnik  kanalning  strukturasi  10.2  -  
rasmda keltirilgan.
10.2-rasm. Axborot sirqib chiqadigan texnik kanal strukturasi.
Kanal  kirish  yoiiga  dastlabki  signal  ko‘rinishidagi  axborot 
qabul qilinadi.