S. K. Ganiyev, M. M. Karimov, K. A. Tashev

r
. n
Rasman 
tizim  tavsifi  quyidagi  elementlardan  tashkil
topgan:
-  foydalanish huquqlarining chekli to‘plami 
R
 = 60

---

-
  dastlabki  subyektlar 
s* =
 fei
...
^.} 
va  obyektlar 
oe = {o1,.„. ow­
ning chekli to‘plamlari, bu yerda 
s<>
 <= 
oa
;
-  tarkibida  subyektlarning  obyektlardan  foydalanish  huquq- 
lari bo‘lgan dastlabki foydalanish matritsasi - 
M>;
-  har  biri  yuqorida  sanab  o‘tilgan  elementar  amallar  ter- 
minallarida  bajarish  va  sharxlash  shartlaridan  tashkil  topgan  -  
buyruqlaming chekli to‘plami - с = {к, о ,... ж,,)}.
Tizimning  vaqt bo‘yicha ahvoli holatlar Ш   ketma-ketligi  yor- 
damida modellashtiriladi.  Har bir keyingi  holat 
с
  to‘plamdagi  qan­
daydir  komandaning  oldingi  holatga  qo‘llash  natijasi  hisoblanadi  - 
Shunday qilib, tizimning u yoki bu holatga tushishi yoki 
tushmasligi  с  dagi  komandalar  va  ular  tarkibidagi  amallarga 
bog‘liq.  Har bir holat  subyektlar,  obyektlar to‘plamlari va huquqlar 
matritsasi  orasidagi mavjud foydalanish munosabatlarini belgilaydi. 
Xavfsizlikni  ta’minlash  uchun  ba’zi  foydalanish  munosabatlarini 
taqiqlab qo‘yish lozimligi sababli, tizimning berilgan dastlabki hola­
ti  uchun u tushishi  mumkin bo‘lmagan holatlar to‘plamini  aniqlash 
imkoniyati mavjud bo‘lishi shart. Bu shunday dastlabki shartlami (c 
komandalar o„  obyektlar to‘plamining, 
s,
  subyektlar to‘plamining 
foydalanish matritsaning shartini) berishga imkon beradiki, bu shart- 
larda  tizim  xavfsizlik  nuqtayi  nazaridan  nomaqbul  holatga  tusha 
olmaydi.  Demak,  ahvoli oldindan bashorat qilinuvchi tizimni qurish 
uchun  quyidagi  savolga  javob  berish  lozim:  qandaydir  subyekt  s 
qachondir qandaydir obyekt °dan foydalanish huquqiga ega bo‘lishi 
mumkinmi?
Shu  sababli  Xarrison-Ruzzo-Ulman  modelining  xavfsizlik 
mezoni quyidagicha ta’riflanadi: