S. K. Ganiyev, M. M. Karimov, K. A. Tashev



Download 7,8 Mb.
Pdf ko'rish
bet159/249
Sana11.06.2022
Hajmi7,8 Mb.
#655700
1   ...   155   156   157   158   159   160   161   162   ...   249
Bog'liq
3 G\'aniyev S K, Karimov M M, Tashiyev K V Axborot xavfsizligi 2017

Tarmoq funksiyalar.
Zamonaviy operatsion tizimlar, odatda, 
alohida emas, balki lokal va/yoki global kompyuter tarmoqlari tar­
kibida ishlaydi. Bitta tarmoq tarkibidagi kompyuterlarning ope­
ratsion tizimlari turli masalalami, xususan, axborotni himoyalashga 
bevosita daxldor masalalami yechishda o‘zaro aloqada bo‘ladi.
Himoyalanish standartini qanoatlantiruvchi har qanday operat­
sion tizim yuqorida keltirilgan barcha funksiyalami bajaruvchi hi­
moya qismtizimiga ega bo‘lishi shart.
230


Nazorat savollari:
1. Operatsion tizimni himoyalash qismtizimining asosiy funk­
siyalarini ahamiyati nimada?
2. Operatsion tizimda identifikatsiya, autentifikatsiya, avtori- 
zatsiya va foydalanishlami cheklash funksiyalarini tushuntirib be- 
ring.
3. Operatsion tizimda audit va xavfsizlik siyosatini boshqarish 
funksiyalarini yoritib bering.
4. Operatsion tizimda kriptografik fimksiyalar va tarmoq funk- 
siyalarining ahamiyatini tavsiflab bering.
9.3. Axborotni himoyalashda dasturiy ilovalarning qo‘llanilishi
Niyati buzuqning kompyuterdan ruxsatsiz foydalanishi nafaqat 
ishlanadigan elektron hujjatlaming o‘qilishi va/yoki modifika- 
tsiyalanishi, balki niyati buzuq tomonidan boshqariluvchi dasturiy 
zakladkani kiritilishi imkoniyati bilan xavfli. Ushbu dasturiy zaklad­
ka quyidagi harakatlami amalga oshirishga imkon beradi:
- keyinchalik kompyuterda saqlanadigan yoki tahrirlanadigan 
elektron hujjatlarni o‘qish va/yoki modifikatsiyalash;
- elektron hujjatlarni himoyalashda ishlatiluvchi turli muhim 
axborotni tutib olish;
- istilo qilingan kompyuterdan lokal tarmoqning boshqa kom- 
pyuterlarini istilo qilishda asos (plasdarm) sifatida foydalanish;
- kompyuterda saqlanadigan axborotni yo‘q qilish yoki zarar 
keltiruvchi dasturiy ta’minotni ishga tushirish yo‘li bilan kompyu- 
temi ishdan chiqarish.
Kompyuterni ruxsatsiz foydalanishdan himoyalash axborotni 
himoyalashning asosiy muammolaridan biri hisoblanadi. Shu sabab­
li, aksariyat operatsion tizimlarga va ommabop dasturiy paketlarga 
ruxsatsiz foydalanishdan himoyalashning turli qismtizimlari o‘ma- 
tilgan. Masalan, Windows oilasidagi operatsion tizimga kirishda 
foydalanuvchilami autentifikatsiyalashni bajarish. Ammo, ruxsatsiz 
foydalanishdan jiddiy himoyalanish uchun o‘matiladigan vositalar- 
ning yetishmasligi shubha tug‘dirmaydi. Shu sababli, himoyalash­
ning standart vositalariga qo‘shimcha tarzda foydalanishni chek-
231


lashning maxsus vositalaridan foydalanish zarur. Bunday maxsus 
vositalami shartli ravishda quyidagi guruhlarga ajratish mumkin:
- axborotni kriptografik himoyalashning dasturiy vositalari;
- tarmoqni himoyalashning dasturiy vositalari;
- VPN tarmoqni qurishning dasturiy vositalari;
- himoyalanganlikni tahlillovchi dasturiy vositalar;
- antiviruslar.

Download 7,8 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   155   156   157   158   159   160   161   162   ...   249




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish