S. K. Ganiyev, M. M. Karimov, ica. Tashev

Fayl virus laii bajariluvchi fayllarga turli usullar bilan kiritiladi (eng ko‘p tarqalgan viruslar xili), yoki fayl-yo‘ldoshlami (kompa- non viruslar) yaratadi yoki fay Hi tizimlarni (link-viruslar) tashkil etish xususiyatidan foydalanadi.

Yuklama viruslar o‘zim diskning yuklama sektoriga (boot - sektoriga) yoki vinchesterning tizimli yuklovchisi (MasterBootRe- cord) bo‘lgan sektorga yozadi. Yuklama viruslar tizim yuklanishida boshqarishni oluvchi dastur kodi vazifasini bajaradi.

Makrovintslar axborotni ishlovchi zamonaviy tizimlarning makrodasturlarini va fayllarini, xususan, MicroSoft Word, Micro­Soft Excel va h. kabi ommaviy muharrirlarning fayl-hujjatlarini va elektron jadvallarini zaharlaydi.

Tarmoq vimslari o^bzim tarqatishda kompyuter tarmoqlari va elektron pochta protokollari va komandalaridan foydalanadi. Ba’- zida tarmoq viruslarini "qurt" xilidagi dasturlar deb yuritishadi. Tar- moq viruslari Internet-qurtlarga (Internet bo‘yicha tarqaladi), IRC- qurtlarga (chatlar, TnternetR-elayChat) bo‘linadi.

Kompyuter viruslarining ko‘pgina kombinatsiyalangan xillari ham mavjud, masalan - tarmoqli makrovirus tahrirlanuvchi hujjat- larni zaxarlaydi hamda o'zinmg nusxalarini elektron pochta orqali tarqatadi. Boshqa bir misol sifatida fayl-yuklama viruslarini ko‘rsa- tish mumkinki, ular fayllarni hamda disklarning yuklanadigan sek- torini zaharlaydi

Virnslarning hayot davri. Har qanday dasturdagidek, kompyu­ter viruslari hayot davrinine ikkita asosiy bosqichini - saqlanish va bajarilish bosqichlarini ajratish mumkin.

Saqlanish bosqichi virusning diskda u kiritilgan obyekt bilan birgalikda shundaygina saqlanish davriga to‘g‘ri keladi. Bu bosqich- da virus virusga qarshi dastur taminotiga zaif bo‘ladi, chunki u faol emas va himoyalanish uchun operatsion tizimm nazorat qila ol- maydi.

Kompyuter viruslarining bajarilish davri, odatda, beshta bosqichni o‘z ichiga oladi:

1. 
   Virusni xotiraga yuklash.
   
2. 
   Qurbonni qidirish.
   
3. 
   Topilgan qurbonni zaharlash.
   
4. 
   Destruktiv funksiyalarni bajarish.
   
5. 
   Boshqarishni virus dastur-eltuvchisiga o‘tkazish.