S. J. Razzaqov Namangan muhandislik-qurilish instituti

 1-§.
To‘ldiruvchilar vazifasi: 

To’ldiruvchilar betonning 80% gacha hajmini tashkil qiladi, beton 
tarkibidagi defetsit va qimmat bo‘lgan sement va boshqa bog‘lovchilar sarfini 
kamaytiradi . 

Sement toshi qotishida xajmiy deformatsiyalarga yo’liqadi. Uning 
cho’kishi-2 mm/m ga etadi. Cho’kish deformatsiyalarining notekis bo’lishi ichki 
zo’riqishlar va yorilishlarni keltirib chiqaradi. Kichik ëriqlar ko’zga ko’rinmaydi, 
lekin ular sement toshini mustaxkamligini va chidamliligini keskin pasaytiradi. 
To’ldiruvchi betonda qattiq karkas xosil qiladi, u esa cho’kish deformatsiyalarini 
qabul qilib, cho’kishini kamaytiradi, (bu esa taxminan sement toshiga nisbatan 10 
baravar kam). 

YUqori mustaxkamlikdagi to’ldiruvchilardan iborat qattiq karkas 
beton mustaxkamlik va qayishqoqlik modulini oshiradi (yani konstruksiyaning yuk 
ta’siridagi 
deformatsiyasini 
kamaytiradi), 
betonning 
cho‘ziluvchanligini 
kamaytiradi (ya’ni yuklarning uzoq vaqt ta’sirida betonning qaytmas plastik 
dnformatsiyalarini kamaytiradi). 

Engil g‘ovak to’ldiruvchilar betonning zichligini va issiqlik 
o’tkazuvchanligini kamaytiradi, bunday betonlar to’siq konstruksiyalarda issiqlik 

---

12 
izolyasiyalari uchun ishlatiladi. 

Alohida og‘ir va gidrat to’ldiruvchilar betonning radiatsiyadan yaxshi 
saqlaydi (atom elektrostansiyalarida va sh.k.). 
To’ldiruvchilarni sanab o‘tilgan vazifasi, betonlarda samarali ishlatilishini 
belgilaydi, shuningdek ular betonning muhim tarkibiy qismi bo‘lib, uning 
xususiyatlari hamda texnik iqtisodiy samaradorligiga ta’sir etadi.