S h. T. T o’qsonov, B. S. U m arov, S. D. A yrapetyan, G. A

3.3 Kichik biznesning xususiyatlari va imkoniyatlari
K ic h ik b iz n e s k o rx o n a la ri y irik f irm a la r v a k o rx o n a la rd a n fa rq q ila d i v a
b o z o r iq tis o d iy o ti s h a ro itla rid a o ’z x u s u s iy a tla rin i a m a lg a o s h iris h u c h u n k a tta
im k o n iy a tla rg a e g a la r. B o sh q a ru v va q a ro rla r q ab u l q ilis h d a g i m u s ta q illik , 
te x n o lo g ik a jra lg a n lik , e p c h illik o ’z la rin in g fa o liy a tla rin i y irik k o rx o n a la r q ila
o lm a g a n is h n i eng k a tta fo y d a o lish b ila n b a ja ra d ig a n q ilib ta s h k il q ilis h g a
y o rd a m b e ra d i.
K ic h ik
k o rx o n a la r 
ish lab
c h iq a ra y o tg a n
m a h s u lo tla rin in g
tu rla rin i 
o ’z g a r tir ib , is te ’m o lc h ila rn in g o ’z g a ru v c h a n ta la b la rig a k o ’ra to v a rla r ish la b
c h iq a r is h b ila n b o z o r h o la tin i o ’z g a ris h ig a te z ja v o b b e ra o lad i. I s t e ’m o lc h ila r 
b ila n b e v o s ita a lo q a k ic h ik firm a la rn in g x u s u s iy a tla rid a n b iri b o ’la d i, bu n a rsa
y ir ik is h la b c h iq a ris h d a y o ’q. K ic h ik k o rx o n a la r to v a rla r v a x iz m a tla r b o z o rin in g
b e lg ila n g a n s e g m e n tid a ix tis o s la s h a d ila r. I x tis o s la s h is h m e h n a t u n u m d o rlig in i 
o s h ir is h , m o d d iy h a ra ja tla rn i p a s a y tiris h , m a h s u lo t sifa tin i o sh iris h n in g eng 
m u h im o m ilid ir.
K ic h ik b iz n e s d a n is b a ta n k ic h ik b o s h la n g ’ich sa rm o y a la r b ila n sh a x siy ish n i 
b o s h la s h h a m d a q is q a m u d d a td a is h la b c h iq a ris h n i ta s h k il e tis h im k o n iy a ti 
b o ’lad i.
K ic h ik k o rx o n a n in g ra h b a ri b o sh q a h a r q a n d ay firm a la rg a q a ra g a n d a
k o ’p ro q d a ra ja d a x o ’ja y in lik tu y g ’u sin i h is q ila d i, u y u q o ri id o ra la rn in g
48

---

b u y ru q la rid a n t o ’la lig ic h a o zod, k ich ik k o rx o n a ra h b ari u m u lk eg asi, o ’zi 
m en e jer, m o liy a ch i, b izn e sm en .
K ic h ik
k o rx o n a la r m a h a lliy
sh a ro itla r, 
u rf-o d a tla r, 
a n ’a n alarg a tez 
m o sla s h is h q o b iliy a tin i n a m o y o n q ila d ila r. B u s ifa tla r k ic h ik b iz n e sg a m ah alliy
a h o li u c h u n a n ’an av iy to v a rla r ish lab c h iq a ris h v a x iz m a tla r k o ’rsa tish
s o h a sid a g i fa o liy a tin i riv o jla n tiris h g a im k o n b e ra d i. Y irik ish lab c h iq a ris h g a
n isb a ta n k ich ik k o rx o n a la r o ’z la rin i sa q lab tu ris h , x iz m a t k o ’rsa tis h va 
b o sh q a ris h g a kam h a ra ja t ta la b
q ila d ila r. 
B u n d a n
ta s h q a ri, 
u la r u ch u n
h a ra ja tla rn i tez o ’z in i q o p la s h i, m a b la g ’la rn in g ja d a l a y la n is h i x a ra k te rlid ir. 
B u la rn in g b a rch a si teja m k o rlik b ila n x o ’ja lik y u ritish g a , fo y d a lilik k a e ris h is h g a, 
te x n ik riv o jla n is h u ch u n m a b la g ’la r ja m la s h g a im k o n b e rad i.
Ja h o n ta jrib a s i sh u n i k o ’rs a ta d ik i, iq tis o d iy o tn in g m u h im ta rk ib in i tash k il 
q ilu v c h i tarm o q b o ’lg an k ic h ik b izn e s ic h k i b o z o rn i z a ru r to v a r va x iz m a tla r 
b ila n t o ’ld irish n in g a so siy m an b a i b o ’lib x iz m a t q ila d i. J u m la d a n , q u y id ag i 
m a ’lu m o tla r b u n g a m iso l b o ’la o lad i.
XX asrd ag i 61 ta y irik k a sh fiy o tla rd a n 48 tasi k ic h ik k o rx o n a la rd a
y a ra tilg a n lig in i e ’tir o f e tish lo zim . U la r ju m la s ig a h a y o tim iz d a n ih o y a td a k a tta
a h am iy at k a sb etib k e la y o tg a n q u y id a g i to v a rla r k irad i:
- 
A n tib io tik la r;
- 
In su lin ;
- 
A v to m atik u zatm a lar;
- 
V e rto ly o tlar;
- 
K in e sk o p lar;
- 
T se lo fa n ;
- 
K sero k o p iy a;
- 
S h a rik li ru c h k a la r;
- 
“P o la ro id ” fo to k a m e ra si;
- 
M ik ro k o m p y u te rla r.
K ic h ik k o rx o n a la rn in g m eh n a tn i ta s h k il q ilis h d a m e h n a t ta q s im o tin in g
a lo h id a ta m o y illa rin i y o ’lg a q o ’y ish , x o d im la rn in g ish so h a sid a b ir-b irla rin i 
o ’zaro
a lm a sh tira
o lis h i 
u la r 
o ’rta s id a g i 
is h o n c h li 
m u n o s a b a tla r 
kabi 
x u s u s iy a tla rin i ham ta ’k id la b o ’tis h z aru r. Ish la b c h iq a ris h n in g k ic h ik k o ’lam lari 
ja m o a d a m e ’y o riy ru h iy sh a ro itn i y a ra tis h , x o d im la r q o ’n im s iz lig in i k a m a y tirish , 
ra h b a rla r va b o ’y s u n u v c h i x o d im la r o ’rta s id a g i m u n o s a b a tla rn i d e m o k ra tik
a so sd a q u rish , ta s h a b b u s k o rlik , ijo d k o rlik m u h itin i y a ra tis h b ila n b irg a h a r b ir 
ja m o a a ’zo sin in g y u q o ri m a s ’u liy a tli fa o liy a tin i y o ’lg a q o ’y ish im k o n in i b erad i.