|
oziq-ovqat mahsulotlari to ‘plami (yiliga kg hisobida)
M ahsulot turi
0 ‘rtacha
aholi jon
boshiga
E rkaklar
(16-59 yosh)
A yollar
(16-59
yosh)
Pcnsio-
nerlar
Bolalar
0-6
yosh
7-15
yosh
1. Non m ahsulotlari
130,8
177,0
124,9
119,0
279,0
112,3
2. K artoshka
124,2
160,0
120,0
90,0
85,0
135,0
3. Sabzavotlar
94,0
80,8
96,8
96,8
85^0
120,0
4. M eva-chevalar
19,4
14,6
12,6
10,6
34,4
44,4
5. Shakar va qandolat
m ahsulotlari
20,7
20,8
19,8
18,8
19,7
26,1
6. G o 'sh t
m ahsulotlari
26,6
32,2
25,0
19,8
18,7
33,5
7. Baliq m ahsulotlari
11,7
12,7
10,7
12,7
!
8,7
12,5
8. Sut. m ahsulotlari
212,4
201,7
179,4
174,1
179,0
303,4
9.
Tuxum
(dona)
151,4
180,0
150,0
90,0
150,0
180,0
10. O 'sim lik y o g ’i va
m argarin
10,0
11,2
9,8
8,9
6,8
11,7
102
O z iq -o v q a t m ah su lo tla rin i is te ’m ol q ilish n in g m in im a l m iq d o rig a
0 ‘zbekiston Respublikasida non m ahsulotlari, kartoshka, sabzavot, meva-
cheva, go‘sht mahsulotlari, sut mahsulotlari, tuxum, baliq mahsulotlari, shakar
va qandolat mahsulotlari, o'simlik yog’i, margarin, boshqa m ahsulotlar (tuz,
qalam pir va shu kabilar) kiradi. M inimal to ‘plam tarkibiga tam aki mahsulotlari,
alkogolli ichiinliklar, delikateslar kiritilmagan.
Minimal iste’mol savatini ishga layoqatli aholi vakillari uchun shakllantirishga
asos qilib ishlayotgan erkak kishiga sutkada 2720 kkal, oqsil iste’m olini - 88,7
(shu jum ladan, hayvonniki - 31,5), uglevodlarni 4412 g/sutkani ta ’minlovchi
oziq-ovqatlar to‘plami olinadi.
Yashash minimumi. ko‘rsatkichlari davlat to m o n id an ijtim oiy siyosat
yuritishda qo'llaniladi (xususan, aholining turmush darajasini baholash uchun
yashash m in im u m id an past, ten g va yuqori d aro m ad li ah o li salm og’i
aniqlanadi), aholining kam ta ’minlangan qatlamlarini qoilab-quvvatlash uchun
aniq yetib boradigan manzilli ijtimoiy yordam uchun negiz bo'lib xizmat
qiladi, eng kam ish haqi va pensiyalami asoslashda foydalaniladi, shuningdek,
kam ta ’rninlanganlik mezoni hamdir.
Shunday qilib, iste’mol savati va yashash minimumi insonning hayot faoliyatini
to ia ro q ta ’riflash imkonini beradi va aholi turmush darajasi ham da daromadlar
ko‘rsatkichlari tizimining tarkibiy qismi b o iib xizmat qiladi.
7.3.
Jam oatchilik fikri nuqtayi
nazaridagi Ijtimoiy-iqtisodiy guruhlar
Jainiyat doirasidagi ijtimoiy-iqtisodiy guruhlam ing o ‘ziga xos murakkab
ijtimoiy psixologiyasi mavjud. Bir so‘z bilan aytganda, ijtimoiy-iqtisodiy struktura
(tuziiish) nafaqat obyektiv faol bo‘ladi, balki subyektiv holatda ham paydo
b o ia d i, anglanadi, his qilinadi. Ijtimoiy-iqtisodiy strukturani aks ettiradigan
b a’zi jam oatchilik fikrlarini ko‘rib chiqamiz.
Jam iyat ongida gunihlarning tashqi
qiyofasi, ko‘rinishi.
Alohida individlar
ham , butun boshli ijtimoiy-iqtisodiy guruhlar chor-atrofdan ijtimoiy qabul
qilinadi. Masalan, tadbirkorlar eng faol va eng intellektual (har tom onlam a
yetuk) jam iyat kategoriyasi hisoblanadi yoki so'zida turmaydigan m ehnatsiz
faoliyat ko‘rsatadigan gurah deb qabul qilinadi; dehqonlar - eng qoloq gurah
va shu kabi turli guruhlar; savdo xodimlari esa m e’yorl kasb egalari hisoblanadi
(yaxshigina ish haqi olinadi, eng injiq xaridorlar bilan ishlaydilar, qiyin
sharoitlarda, katta m as’uliyat bilan ishlashga to ‘g‘ri keladi).
G uruhlar birdamligi. Birdamlik - bu shunday holatki, gurah ichida har bir
a ’zolari o ‘zlarini bir yagona oila deb bilishlari kerak. Shuning bilan birga guruh
a ’zolari o'zlarini boshqa gurahlarga nisbatan birga, yaxlit holda tasaw ur etsagina,
bu guruhlarda birdamlik bor, deb aytsa b oiadi.
103
H ar bir guruh o ‘z ichki xususiyatlari, o ‘ziga xosligi bilan jam iyatni,
dunyoni his qiladi, qabul qiladi. Ana shu olamni ko‘rish, qabul qilishda iqtisodiy
hayotni ko‘radilar, baholaydilar, tahlil qiladilar. G uruhlarning bu holati
guruhlaming iqtisodiy mafkurasi deyiiadi. Bu mafkura asosida guruhlar quyidagi
tipikm aqsadlarni bajarish mumkin:
• o ‘z faoliyati, ishlash usullarini, ta rg ib qilish;
• o ‘ziga xos ish usullari, ish yuritishni nam oyon qilish;
• iqtisodiy sohada o‘z imkoniyatlari va qobiliyatlariga loyiq tamoyillami hayotga
tadbiq etishga harakat qilish.
Fikrlar guruhlari. Ijtimoiy-iqtisodiy masalalar yuzasidan jam oatchilik fikri
turlicha boiadi. Ayniqsa bu fikrlami m a’lum bir guruhlarga boiish juda muhimdir.
M ehnat va m ehnat munosabatlari nuqtai nazaridan ulam i quyidagicha turlarga
b oiishi mum kin:
®
elitarizm
(aholining eng yuqori (elita) qatlamlarida ta ’lim olishga xarakat
qilish, eng yuqori tabaqa, qatlamga kirish uchun qonun-qoidalar joriy etish,
shu qatlam ning mavjudligiga jimgina rozilik berish);
•
Do'stlaringiz bilan baham: |
