S. E. Xolmurotoy, N. T. Shoyusupova

nihoyat pirovard natijada oylik maosh rag'batlantirmaydi, balki nazoratgina bu
ishlami nihoyasiga etkazadi.
Birinchidan,
agar nazorat joyida, o'zini oqlagan holda qo'llansa unda xodimlar
uni «zo'rlash, majburlash» deb qabul q ilm aydilar, balki u n in g zarurligini
tushunadilar, o'zlarining ham unga qaysidir m a’noda qisman aloqador ekanliklarini
anglab yetadilar.
Ikkinchidan,
 nazorat o'ziga xos maikuraviy ahamiyatga ega: insonda ishga nisbatan
vijdoniy munosabatni tarbiya qiladi, bunday munosabatni mumkin bo'lgan, eng
aqlli xulq-atvor sifatida targ'ib qiladi, shuningdek, mehnatni tashkil qilish va uni
kishilar ongiga boshqarish uslubiga nisbatan hurmatni singdiradi.
Nazoratning zarurligi 
- mehnatga bo'lgan ijtimoiy, ahloqiy motivlarga nisbatan
mehnatni moddiy-iqtisodiy rag'batlantirishning kamchiligidadir.
Agar xodim o'z ishiga nisbatan ijodkorlik, m as’uliyat bilan yondoshadigan
bo'lsa, unda nazorat faqatgina xodimning ish qobiliyatini yanada mustalikamlash va
kayfiyatini ko'tarish uchun zarur bo'ladi.
Shunday qilib nazorat mehnatni moddiy rag'batlantirish yo'lida juda zarur, uni
138

---

chetlab o ‘tib bo'lmaydi, u mehnatga bo‘lgan rag‘batning eng m uhim elementi
hisobianadi. Nazorat mehnat samaradorligini rag'batlantirishga imkon beradi, agar
nazorat o ‘z. o ‘m ida, haqqoniy, asosli tashkil qilingan bo‘Isa, mehnatga nisbatan
to ‘g‘ri munosabatni shakllantiradi va tarbiyalaydi.
11.2. Mehnatni rag‘batlantirishning samaradorligi shart-sharoitlari
Agar oylik maosh inson uchun yagona, so'zsiz ahamiyatga ega bo'lsa, ya’ni
uning hayotida eng qadrli hisoblansa, m ehnat faoliyatining asosiy maqsadi