S. E. Xolmurotoy, N. T. Shoyusupova

holatlarini ko‘rib chiqsak.
1. Insonlar xarakteriga qarab turlicha moddiy va m a’naviy ehtiyojlarga ega
(kimlamidir oddiy hayot kechirish qiziqtirsa, kimlardir o ‘rtacha darajada hayot
keehirishga intiladilar, yana kimlardir shoxona turmushga intiladüar), shuningdek
ulam ing moddiy ahvoli ham farqlidir (kimdir endi-endi ta’minlanganlik darajasiga
chiqayotgan b o isa , yana kimdir o ‘sha vaqtda etarli darajada m oddiy ta’minlangan
b o ia d i). Bu narsa o ‘z navbatida insonning pul uchun ishlashga b o ig a n kuchli yoki
kuchsiz intilishlarini belgilab beradi va bu ayniqsa ish beruvchiga m a’lum holatdir,
ishchining o ‘zi ham buni o ‘z og ‘zi bilan aytib turadi.
2. Sotsiologiya fanida «iste’m ol jamiyati» degan tushuncha bor. Bunda turli
ehtiyojlarni qondirish eng buyuk maqsad va qadriyat hisoblanadi. Mafkurani,
madaniyatni va ijtimoiy psixologiyani boyitish kayfiyati qamrab oladi, iste’mol va
iste’m olchi insonning o ‘zi intensiv va kuchaygan targibot va reklamaning dominant
predmeti b o iib qoladi. Bunday jamiyatda insonlardan yuqori darajadagi mehnat
faolligi talab qilinadi, chunki ular m um kin qadar ko'proq tovar sotib olish
tashnaligiga duchor boiadilar va o ‘z navbatida ko‘proq daromad topishga undaydi
va oqibatda ular ko‘proq ishlashga majbur boiadilar. Shunday qilib, mehnatni
rag‘batlantirishda va mehnat kayfiyatini ushlab turishda aynan iste’molning taig’iboti
va reklamasiga hal qiluvchi rol ajratiladi.
3. Agar insonlar pulga iste’molni qondirish manbasi sifatida intilsalar, bu holda
ular intilishni ma’lum darajada mehnatga b ogiiq boim agan holda amalga oshirishlari
mumkin. Shunday vaziyat va individual holatlar uchrab turadiki, bunda iste’mol
talablari nafaqat mehnat qilishga rag'batlantiradi, balki jinoiy faoliyatni amalga