S. E. Xolmurotoy, N. T. Shoyusupova

Bunda:
N D - 
nominal daromadlar (so‘m);
ST - 
soliqlar, majburiy ío ‘lovlar (so ‘m);
J k - 
pulning xarid qobiliyati indeksi (narxlar indelcsiga teskari ko ‘rsatkich).
Ish haqi, tadbirkorlik darom adlari, ijtimoiy transfertlar va boshqalar pul 
daromadlarining asosiy manbalaridir.
K o‘p yillar d av o m id a ish h aq i sifatid a o lin g an d a ro m a d la r ah oli 
daromadlarining asosiy manbasi vazifasini o‘tagan. Bozor munosabatlariga o ‘tish 
sharoitida daromadlar salmog’ida ish haqining ulushi kamaydi va 1999 yilda 
28,0 % ni tashkil etdi.
Bozor iqtisodiyotiga o ‘tishda m ehnatga yarasha haq t o ia s h tam oyili 
buzilishining obyektiv sabablari mavjud, jum ladan, ishlab chiqarish hajmining 
qisqarishi va darom adlar yangi m anbalarining paydo b o iish i (tadbirkorlik 
faoliyatidan va m ulkdan olinadigan darom adlar). Bu qisqarish ijtim oiy 
transfertlar sifatida shakllanadigan daromadlar manbai b o ig an ijtimoiy fondlarga 
mablag’ ajratilishining kamayishiga olib keladi.
Nom inal (ya’ni belgilangan) va real ish haqlarini ajratish lozim. 
Nominal
ish haqi
soliq va majburiy to io v la r chegirilm agan ish haqi yig’indisidir. 
Ixtiyordagi ish haqi — darom ad solig’i va pensiya fondiga majburiy ajratmalar 
hisobdan chiqarib tashlangandan keyin qolgan ish haqi yig’indisidir. 
Real ish
haqi
— bu, soliq, narxlar va tariflaming o ‘zgarishini hisobga oigan holdagi 
nominal ish haqi, ya’ni nom inal ish haqi hisobiga olish m um kin b o ig an real 
moddiy boyliklardir. M asalan, nom inal ish haqining 20 % ga, narxlarning esa 
15 % ga o ‘sishi (soliqlar o ‘zgarmagan takdirda) Real ish haqining 4,3 % ga 
o'sishiga olib kelishi m um kin (120 :115 x 100=104,3).
Real ish haqi quyidagicha aniqlanadi:
97

---

R IH =(N IH -SA ) 
X 
Jpxk
Bunda:
N IH -