Mavzuni mustahkamlash uchun savollar
1. Nodiraning ismi, hayotiga oid qanday yangi ma’lumotlami
bilasiz?
2. Amiriy va Nodira munosabatlarini, ijodiy hamkorligini
qanday talqin etasiz?
3. Nodiraning vafodorlik, sevgi, samimiyat va sadoqat kuychisi
ekanligini isbotlovchi she’rlarini keltiring, tahlil qiling.
4. «Firoqnoma» qanday asar; uning yozilish sabablari.
5. Tarixiy va badiiy adabiyotda, san’atda Nodira obrazi.
1. Nodira hayoti va ijodi haqidagi ilmiy manbalarni qiyosan
o‘rganib, konspektlashtirib chiqish.
2. Nodira she’rlaridan beshtasini yoddan bilish va ulami tahlil
qilib berish.
Adabiyotlar
1. Nodira. Devon. Ikki jildlik. —Т., 1963.
2. Nodira. Ey, sarvi ravon. -Т., 1993.
3. Qayumov A Qo‘qon adabiy muhiti. —Т., 1960.
4. To‘xtasin Jalolov. 0‘zbek shoiralari. -Т., 1970.
5. Abdullayev V. 0‘zbek adabiyoti tarixi. Darslik, uchinchi
kitob. -T.,: 1980.
6. Qodirova M. Davr nodirasi (hayoti va ijodi). —Т., 1992.
7. 0‘zbek adabiyoti tarixi. 5 jildlik, 4-jild. —
Т., 1978.
SHAVQIY KATTAQO‘RG‘ONIY
Shavqiy Kattaqo'rg'oniy XIX asrning I yarmidagi o'zbek
adabiyotining ko'zga ko'ringan vakillaridan biridir. U o'z
zamonasining har jihatdan bilimli ziyolisi, ilg‘or fikrli selisonayn
(uch tilli) shoiri sifatida shuhrat qozongan. Vozeh Buxoriyning
«Tuhfat ul-ahbob fi tazkirat ul-ashob» (1871) asarida «Shavqiy
keksa kishi ekan, Kattaqo‘rg‘on shahridan. Ilm tahsil qilgan, she’r
aytishga ehtirosi zo‘r. Arab, fors va turkiyda ko'p she’rlar aytgan
hamda devon tuzgan. «Muxtasari viqoya»ni ham nazm yo‘li bilan
sharhlab, foydali ish qilgan. Biz uni ko'ra olmagan bo‘lsak-da,
bilgan kishilardan eshitishimizcha, juda samimiy, ulfat va
xushsuhbat kishi bo'lgan ekan. She’rlari g'oyat nafis, lug‘at ilmidan
tugal bilimga ega. 1278 hijriy yilgacha vafot etgan» kabi muhim
qaydlar keltiriladi.
Mirsiddiq Hashmat ham XIX asr oxirida tuzgan «Tazkirat
ush-shuaro» asarida, Qori Rahmatullo Vozeh asaridagi
fikrlarga tayangan holda, Shavqiyni etuk shoir va adib, lug'at
va shar’iya ilmlarining chuqur bilimdoni («dar masnaviy va
ash’ori turkiy va forsiy-forisi maydoni balog'at, az ulumi
shar’iya va lug‘at bahramand») sifatida ta’riflaydi. 1927 yilga
kelib kattaqo'rg'onlir hajvchi shoir, adib Abdulhamid Majidiy
o'z yurtdosh ijodkorlari merosini o'rganishga kirishib, Shavqiy
hamda Miriy tarjimai holi va aniqlangan asarlari haqida «Maorif
va o'qitg'uvchi» jurnalida ilk maqolalarini e’lon qildi. U
yo'qatilgach, bu yo'ldagi sa’y-harakatlar to'xtab qoldi. Faqat
50-yillarning oxiridagina Shavqiy Kattaqo'rg'oniy ijodini
tadqiq-tashviq etishga kirishildi. Natijada sobiq ittifoq qoiyozma
fondlarida, ayrim shaxslarda saqlanib kelgan shoir asarlari
aniqlandi. Shular asosida «O'zbek adabiyoti» ko‘p tomligiga
uning she’rlaridan namunalar kiritildi. Tanlangan she’rlari
alohida kitob holida bosilib chiqdi. O'zbek adabiyoti tarixini
o'rganishga bag'ishlangan boshqa manbalarda Shavqiy hayoti
va ijodiga doir fikrlar bayon qilindi. 1963 yili nomzodlik
dissertatsiyasi yoqlandi.
Shavqiy taijimai holi va ijodiy faoliyati haqida uning o‘z asarlarida
muhim ma’lumotlar bor. Chunonchi, shoiming «Debochai devon
va g‘azaliyoti Shavqiy» qoiyozma asariga yozilgan muqaddimada
uning tahsil yillari, madrasadagi ustozlari, o'z faoliyatiga doir
qaydlari hamda so'z san’ati borasidagi fikrlari keltirilgan:
Do'stlaringiz bilan baham: |