S a m a r q a n d d a V l a t u n I v e r s I t e t I r a h m o n q u L o r z I b e k o V

eslatib o'tadi. Doston 1778 yili yozib tugallangan. Bundan tashqari,
mashhur shoir, tarixchi, taijimon Shermuhammad Munis o'zining
«Munis ul-ushshoq» devonidagi «manga» radifli hasbi hoi g'azalida
unga pirlik-ustozlik hukmida bo'lgan o'ndan ortiq buyuk shoirlar
qatorida Kiromiyni ham hurmat bilan tilga oladi:
Tong emas, Munis agar bo'lsam kiromiy qadrkim,
Ustodi zohiri botin Kiromiydur manga.
Bu dalil va e“tiroflar Kiromiyning diniy-islomiy ilmlarda, tasawuf
she’riyatida ancha yuksak mavqeni zabt etgan mo“‘tabar shaxslardan
biri bo'lganligidan dalolat beradi. Bu holni Kiromiyning ko'proq
Navoiyni ijodiga e’tiqod bogiab, uning ishqiy-tasawufiy g'azallariga
tazmin-muxammaslarbog'laganligi tasdiqlaydi. Kiromiyni Xorazmda
Navoiy an’analariga e’tibor va qiziqishning kuchayishiga sabab bo'lgan
ijodkorlardan biri boigan deyish mumkin. Ayniqsa, uning ulug'
shoiming mashhur g'azallariga bog'langan go'zal taxmislari Xorazm

---

shoirlarining Navoiy an’analariga ko'proq mehr qo'yishga chorlagan.
Afsuski, hoziigacha Kiromiy yaratgan hamma asarlaiga ega emasmiz.
Ular hali topilganicha yo'q. Biroq, uning hozircha ma’lum bo'lib,
matnlari «O'zbek adabiyoti» majmuasining III tomiga kiritilgan
Alisher Navoiy g'azallari zaminida maydonga kelgan uchala tazmin
(taxmis) muxammasi shoir iste’dodining balandligini tasdiqlaydi.
Biz quyida Kiromiy muxammasga aylantiigan Navoiy g'azallarining
matla" baytlarini keltirish bilan kifoyalanamiz:
1. 
Sahar xovar shahi charx uzrakim xayli hasham chekti,
Shibiy xat bila ко ‘hsor uza oltun alam chekti.
2. Go У о labu xatingni tark etganda naqqoshi azal,
Shingarfu zangor o ‘mig‘a la“lu zumurrad qildi hal.
3. 
0 ‘lukni tirgizur la “ling masihoso kalom aylab,
Takallum choshnisin sharbati yuz yil izom aylab.
Tohir Eshon Xorazmiy.