С а д р и д д и н а й н и й э с к и м а к т а б

26
www.ziyouz.com kutubxonasi

---

VIII
ОДИНА ЗАВОДДА
Пудратчи Қурбон Али пахталарни завод майдонидан юқори
қатга чиқариш ва чинглар оғзига тўкишга завод хўжайинидан
кўтарасига пудрат қилиб олган эди. Пудратчи бу ишда муайнн
бир миқдор юк учун маълум бир маблағни муайян бир муддатлар-
да хўжайиндан оладиган бўлиб ишчи тўплаш, уларни ишлатиш,
иш ҳақи ва миқдорини белгилаш ўзининг ихтиёрида эди. Иқтисо-
дий тангликда ишсизликка ҳоким ҳамда судхўрларнинг ҳаддан
зиёда эксплуатацияларига чидаёлмай, Бухоро ва бошқа қўиши
шарқ ўлкаларидан иш излаб келган ишчи кўпдир. Ер-жойлари
бойлар, судхўрлар ва иахта жаллобларининг қўлига ўтиб, бир
парча нон учун кундалик ишга муҳтож бўлган фарғоналик ва
бошқа туркистонликларнинг ўзлари ҳам анчагинадир. Бу шароиг
пудратчи ва хўжайин учун жуда қўл келар эди, улар учун одатан
«ким оз ҳақ билан ишлашга рози» бозори очиқ, бу йўл билан
тожик, ўзбек, пирсиён, барбари,1 армани, рус ва бошқалардан энг
оз ҳақ билан энг кўп ишлайдиган бир тўда ишчиларни пудратчи
қўлга киргизган эди. Пудратчи буюрган шпини ишлатишда иш-
чининг кучи етар-етмаслигини сўраб ўтирмас, игачи бир дафъа
ишга кириб пудратчининг тузоғига тушдими, уиинг ҳўкизидек
ишламоғи керак эди.
Бу ердаги ишчилар ҳақиқатан ҳам ҳўкиз ҳукмида эдилар:
Пудратчи қўшчиларни говронидек бир узун таёқни қўлга олиб,
уларни уёқдан-буёққа ишга сурар, бўшанглик қилганларнинг бош-
ларида таёқни синдирар эди. Фақат шу қадар фарқ бор эдики,
агар ҳўкиз ишга ярамай қолса, эгаси уни бир неча кун тинчнга
қўйиб, боқиб семиртиради. Аммо ишчи ишдан чиқса ёки ишга
ярамайдиган даражада касал бўлса, пудратчи дарров уни кўчага