S a b d I r a s I l o V, N. T o L i p o V, N. O r ip o V a

m ash qlaridanoq naturani xaqqoniy tasvirlash uchun
rangning o c h - to ‘qligi va t o ‘yinganligi, rang m unosabat­
larini aniq topish m uhim ligini tushunish kerak.
Manzarani kuchli quyosh nuri bilan yoritilganlik dara-
jasini rassom teng ravishda palitraning bo‘yoqlar doirasiga
o ‘tkazadi, s o ‘ngra tom osh ab in etyuddagi k o'rin ish n i
absolyut yorqinlikda emas, balki naturaga teng ravishda
etyuddagi rang m unosabatlarini o ‘rnatilganligi tufayli
qabul qiladi.
Manzarada yoritilish darajasi kuch jihatdan ham, rang
jihatdan ham juda tez o ‘zgaruvchandir. U yil fasllariga qar-
ab, bulutli havo, yorug‘lik nurlarini tushish burchagiga
(ertalab, kunduzi, kechqurun) qarab o ‘zgaradi. Kunning
qoq peshindagi yoritilishni ertalabki va kechkiga qaraganda
yuz barobar kuchlidir. Shuning uchun etyuddagi tus mu-
nosabatlari m a’lum tusli va rangdorlik darajasida saqlanib
turishi kerak. Ayrim holatda rang munosabatlarini ifodalashda
palitraning och va yorqin b o ‘yoqlari (quyoshli kun),
boshqasida esa kam to ‘yingan quyuq, qoramtir b o‘yoqlar
qoMlaniladi (bulutli kun). Shunday qilib etyud tasvirlashda
yoritilish kuchi va umumiy tusni hisobga olish kerak. Bun-
ga, avvalambor barcha narsalarni yorqinligi, ranglarni
to‘yinganligi bo'ysunishi zarur. Shuning uchun etyudni tas-
virlashga kirishishdan oldin quyidagi masalani yechish zarur:
naturaning etyudida ko'proq yorqin, to ‘q va to ‘yingan
dog'lar rang va yorug'lik kuchi jixatdan qanday b o‘ladi.
Shular atrofida etyudning barcha narsalari va obyektlari
rang munosabatlarida qurilgan bo'lishi kerak.
www.ziyouz.com kutubxonasi

---