Рўзиева инобат жўраевна

Калит сўзлар: эпифит барктериялар, микроорганизмлар, ўтлоқи-бўз, бўз ўтлоқи, ўтлоқи тупроқлар, минерал, органик, биологик ўғитлар.
Кириш. Ўзбекистон Республикаси Президентининг 25.11.2020 й ПҚ-4899 47-сон, 523-модда “Биотехнологияларни ривожлантириш ва мамлакатнинг биологик хавфсизлигини таъминлаш тизимини такомиллаштириш бўйича комплекс чора-тадбирлар тўғрисида”ги қарори.
Замонавий қишлоқ хўжалигининг бугунги кундаги вазифаларидан бири экологик тоза маҳсулот етиштиришга қаратилган бўлиб, у ўсимлик билан микроорганизмлар орасидаги муносабатларни ўрганиш натижасида амалга оширилиши мумкин. Яқинларгача ўсимликларнинг микрофлорасини ўрганиш бўйича олиб борилган илмий тадқиқот ишлари, асосан тупроқ таркибидаги ва ўсимликлар билан симбиоз ҳолатида яшайдиган ризосфера микроорганизмларини ўрганиш билан чегараланган эди. Ўз навбатида, филлосферанинг сиртида яшайдиган эпифит микроорганизмларга, айниқса уларни ўсимликлар билан бўлган ўзаро муносабатларига эътибор билан қаралмай келинган.
Ҳозирги вақтда ўсимликлар билан йўлдош бўлган микроорганизмларни ҳар томонлама ўрганишга эътибор билан қаралмоқда. Ҳозиргача микроорганизмларни ўсимликлар ҳаётидаги ролини аниқлашда асосий эътибор тупроқда ва айниқса ризосферада яшовчи ҳамда ўсимликлар билан симбиозда яшовчи эндофит микроорганизмларга қаратилган. Бу масалаларни ўрганиш бўйича тўпланган материаллар кўплаб мақолалар ва монографиялар ва диссертацияларда ўз аксини топган ( 22; 89-93-б.).
Соғлом ўсимликларнинг ер устки қисмида яшовчи эпифит микрофлорани ўрганишга бағишланган фундаментал ишлар эълон қилинмаган. Бундай ҳолат эпифит микроорганизмларга эътибор билан қаралмаганлиги билан тушунтирилади. Авваллари, ўсимлик баргида учрайдиган эпифит микроорганизимлар, ўсимлик ҳаётига ҳеч қандай таъсир кўрсатмайди ва улар Pseudomonas herbicola ва Pseudomonas fluorescens лардан иборат, холос деб ўйлаб келинган.
-Мавзуга оид адабиётлар таҳлили (Literature review).
Эпифит бактерияларни ўсимлик ҳаётидаги ролини аниқлаш бўйича биринчи уриниш [2.] томонидан қилинган ва орадан 25 йил ўтгач 1969 йилда [1.] томонидан давом эттирилган. Шундан кейин, ҳар хил кўп йиллик ўсимликларнинг ер устки қисмида яшовчи микроорганизмлар ҳақида мақолалар эълон қилина бошлаган [4., 1.] ва ҳатто, нина баргли ўсимликни патогенезида эпифит микрофлоранинг роли ҳақида номзодлик диссертацияси ҳам ҳимоя қилинган [5.].
Ушбу диссертация иши Мирзо Улуғбек номли Ўзбекистон Миллий университетининг Биология факультетида “Ўсимлик-микроорганизм-тупроқ”тизимидаги ўзаро муносабатларни ўрганиш бўйича олиб борилаётган тизимли татқиқотларни бир қисми бўлиб, у ўсимлик ҳаётининг асосий томонларидан бири бўлган – ўсимлик ва эпифит микроорганизмларнинг ўзаро муносабатларини ўрганишга бағишланган.