Róyxatga olindi; №

O’zbekiston ijtimoiy siyosatining asosiy yunalishlari

 1.Fuqarolarning mexnat qilish borasidagi konstitutsiyaviy huquqlarini taminlash.

2.İjtimoiy ximoyalashning maqsadli va aniq yunaltirilganligi.

3.Axolining ijtimoiy jihatdan eng muxtoj tabaqalarini qullab-quvvatlash.

4.İqtisodiy jihatdan faol aholi mexnatini ragbatlantirish.

5.Real mexnat bozorini shakllantirish.

6.İjtimoiy soha, sog’likni saqlash, talim, madaniyat va sanat, ilm-fanning mushkul axvolga tushib qolishiga yul quymaslik.

Xal etilishi muxim bulgan vazifalar

 1.Ishlab chiqarishni barqarorlashtirish va muttasil rivojlantirish. Pulning qadrsizlanishiga qarshi samarali chora-tadbirlarni amalga oshirish, xalq istemoli mollari ishlab chiqarishni jadal rivojlantirish, aholi turmush darajasining keskin pasayib ketishiga yul quymaslik, ish bilan bandlik muammolarini xal kilish.

2.Axoliga ijtimoiy erdam kursatishga davlat mablag’lari bilan bir qatorda mexnat jamoalari, jamiyat va xayriya tashkilotlari va jamg’armalarining mablag’larini keng jalb etish.

3.Odamlar kuch va qobiliyatlarining tula-tukis faollashuvini taminlashga qodir bulgan kuchli mexanizmni vujudga keltirish. O’zi qobiliyat va mexnatiga tayanib ish tutish – farovonlikning birdan-bir va eng barqaror manbai bulib qoladigan munosabatini vujudga keltirish.

4.Axoli daromadlarida va turmush darajasida asossiz va katta farqlarga yul quymaslik. Jamiyatda ijtimoiy barqarorlikni taminlaydigan qatlamlarni vujudga keltirish.

5.Qashshoqlikka qarshi kurash. Axoli eng muxtoj qatlamining davlat tomonidan qullab-quvvatlanishini kuchaytirish.

Bizningcha, qishlok xujaligida xususiylashtirish, ayniqsa erni sotish va sotib olish obektiga aylantirish masalasi ancha murakkab, bizning sharoitimida dexkonchilik asosan sug’orishga asoslangan, ekinga yarokli er maydonlari kup jihatdan cheklangan, katta miqdorda ekiladigan texnika ekinlari, shu jumladan, paxta jamoa bulib mexnat qilishni takozo etadi. Bundan tashqari, mamlakat miqiesida er qadastirining ishlab chiqilishi, erlar baxolanishi kerak. Bu malum vaqt talab qilinadigan katta yumushlardir. Utish davri xali tula tugalanmagan, baxolar turli ichki va tashqi omillar tasirida tebranib turgan paytda bugungi mezonlar ertangi vaziyatni tula ifodalay olmasligi ham mumkin. Va nixoyat, bu erda qaror topgan ananalarni ham nazardan sokit qilolmaymiz. Extimol erni xususiy mulk obektiga aylantirish borasida istagancha gapirish, ezish va tortishish mumkindir. Lekin bizning ulkada hamisha dexkon er egasimas, erning o’ziga biriktirilgan, Rossiyada esa krepostnoy dexkon pomeshchikniki bulib kelgan. Birgina shu fenomenning o’zi ham xususiy mulkchilik erga egalik qilishning yagona shakli bula olmasligini kursatadi.Dexkonchilikda oilaviy qudrat shaklini qullash, erga egalik qilishda, daromadni taqsimlashda esa paychilik usulidan foydalanish, pay orqali mulkka ega bo’lish, daromad olish, shartnoma asosida ishlash bugun maqsadga muvofiq deb xisoblanmokda. Rivojlangan mamlakatlarda aholining 3 - 5 foizini tashkil etadigan fermerlar oziq ovqat maxsulotlari bilan uz xalkini tula taminlabgina qolmay, ayni paytda ularni boshqa davlatlarga ham eksport qiladi. Shundaylikka shunday, lekin xuddi shu Gollandiyada eki Amerikada fermerlarga servis xizmat kursatish buyicha qanchadan - qancha aholi band ekanligini etibordan sokit kilib bulmaydi. Fermer uz uyida eki fermasida turib, kerakli urug’lik, madanli ug’it eki texnika xizmati uchun, arzon va ishonchli taminotchi hamkorligiga buyurtma berish va uni uz vaqtida olishi mumkin. U extiet kismlar, ekilg’ini xaftalab kutib utirmaydi. Toki dexkon (fermer) o’zining asosiy ishi -xosil tuplash va yig’ish bilan shug’ullanmas ekan, uning ishida unum, samara ham bulmaydi.

Prezidentimizning qishlokda xizmat kursatish sohasini etarlicha tashkil kilish zarurligini, dexkonlarga davlat erdamida ayamaslik kerakligini qayta - qayta takidlayotganini boisi shunda. Rasmiy statistika malumotlariga kura, 1996 yilda yalpi qishlok xujalik maxsulotlarining 53,1 foizni aholi shaxsiy erdamchi xujatlarida etishtiriladi. İjara korxonalari, shirkatlar va fermerlar xujaliklarining ham xissasi ortdi. Agar ularga uz vaqtida kerakli miqdorda erdam kursatiladigan bulsa, qabul punktlari va qayta ishlash korxonalari quvvati etarli bulsa, ular bundan ham kuprok maxsulot ishlab chiqarishi va istemolchi bozorini boyitishi mumkin.

Bugun islohatlar markazi qishloq xujaligiga kuchmokda. Sanoatimiz kabi qishloq xujaligi ham jaxon andozalariga mos keladigan sohaga aylanishiga tuliq asoslar bor. Belgilanayotgan reja va dasturlarning amalga oshirilishi tanlangan yangilanishi va islohotlar yulining tug’riligini yana bir isbotlaydi. Prezidentimiz ijtimoiy infrato’zilmani, avvalo qishloq joylarda yanada rivojlantirish, aholini tabiiy gaz va ichimlik suv bilan taminlash yuzasidan qabul qilingan davlat dasturini bajarish lozimligini tatiqdladi. «Yaqin besh – etti yil ichida mamlakatning barcha aholi punktlari sifatli ichimlik suv bilan taminlanishi zarur. 2005 yilga qadar qishloq aholisining suv bilan taminlanishi 85 foizga, tabiiy gaz bilan taminlanishi 82 foizga etkazilishi kerak. Buning uchun 1999 - 2005 yillarda qishloq joylarda 30 ming kilometrga yaqin gaz tarmoqlarini, 18 ming kilometr suv quvuri tarmoqlarini ishga tushirish darkor». Mustaqillik yillarida O’zbekistonda agrar munosabatlarning yangi tipi yaratildi. Agar munosabatlar davlatning erga mulkchilik munosabatlar va erda xujalik yuritish usullarini takomillashtirishga qaratilgan chora - tadbirlari majmuidir. O’zbekistonda bozor tizimini yaratishga qaratilgan yangi agrar munosabatlar davlat va jamoat xujalik erining bir qismi (jami 500 ming) aholiga tomorqa tarzida foydalanish uchun berildi. Natijada 1998 y. aholining tomorqa xujaligida er 640 ming ga dan oshib ketdi. Yangi agrar muonsabatlarning ikkichi yunalishi bu qishloqni fermerlashtirish, yani davlat va jamoa xujalikdari urniga dexkon va fermer xujaliklarini tashkil etishdan iborat. Erga davlat mulki saqlangan xolda er xujalik yuritish merosga utish sharti bilan dexkonlarga berildi. 1998 y. jami 20 mingdan zied dexkon va ferer xujaligi ishladi. Agrar munosabatlarning uchinchi yunalishi saqlanib qolgan davlat va jamoa xujaliklartda.Birinchidan, inson huquqlari sohasida Milliy xarakat dasturini ishlab chiqish, inson huquqlarini ximoya qiladigan muassasalarning yaxlit tizimini barpo etish. İnsonni mezonlar, xukumatga qarashli bulmagan huquqni muxofaza qiluvchi tashkilotlar va ommaviy axborot vositalarini rivojlantirish masalalari buyicha Evropa xavfsizlik va hamkorlik tashkiloti va boshqa tashkilotlar bilan hamkorlikni kuchaytirish lozim. Respublika mintaqalarida inson huquqlari buyicha vakil samarali faoliyat kursatishi uchun shart - sharoit yaratish, Ombudsman institutining haqiqiy mustaqilligini taminlash zarur. İkkinchidan inson huquqlari sohasidagi asosiy xalqaro shartnomalarga qushilishga doir ishlarni davom ettirish kerak. Yangi xalqaro shartnomalarga qushilibgina qolmay, shu deklaratsiyalar buyicha zimmamizga olgan xalqaro majburiyatlarni bajarishning, barcha organlar, mansabdor shaxslar va fuqarolar bu dekloratsiyalar talablariga suzsiz rioya qilishning mexanizimini qonuni bilan ishlab chiqish zarur. Uchinchidan, fuqarolarning ijroiya organlariga murojaatlarining huquqiy asoslarini takomillashtirish, fuqarolarning shikoyatlarini uz vaqtida va odilona qurib chiqish uchun, davlat organlari masuliyatini oshirish maqsadida «davlat organlari tomonidan fuqarolarning shikoyatlari va arizalarini kurib chiqish tartibi tug’risida» qonun qabul qilish zarur.Mazkur tadbirlarning amalga joriy etilishi fuqarolarning huquq va erkinliklarini suzda emas amalda ximoya qilib huquqiy demokratik davlat qurishda muxim vosita bulib xizmat qilishi shak - shubxasizdir.