Ruza. Kimyoviy reaksiya turlari. Noorganik birikmalarning asosiy sinflari

Mavzu: Asoslar

Ta’rif: Metall atomlari va bir yoki bir nechta gidroksil guruh (-OH) dan tashkil topgan moddalarga asoslar deyiladi.

Umumiy formulasi: Me(OH)_n

Ular o‘z navbatida uchga bo‘linadi:

1. 
   Ishqorlar
   
2. 
   Amfoter gidroksidlar (amfolitlar)
   
3. 
   Erimaydigan asoslar
   

Ishqorlar deb suvda yaxshi erib kuchli dissotsilanuvchi asoslarga aytiladi. Ularga LiOH, NaOH, KOH, RbOH, CsOH, Ca(OH)₂, Sr(OH)₂ va Ba(OH)₂ kiradi.

Erimaydigan asoslar suvda kam eriydi yoki umuman erimaydi. Ularga Mg(OH)₂, Fe(OH)₂, Mn(OH)₂, Cu(OH)₂ kiradi.

Amfoter gidroksidlar ham asos, ham kislota xossasini namoyon qiladi. Ularga Be(OH)₂, Zn(OH)₂, Al(OH)₃, Fe(OH)₃, Cr(OH)₃ kiradi.

Olinishi.

1. 
   Ishqorlar metallarning bevosita suvda erishidan hosil bo‘ladi:
   

2Li+2H₂O=2LiOH+H₂↑

2. 
   Asosli oksidlarning suvda erishidan hosil bo‘ladi:
   

Na₂O+H₂O=2NaOH

3. 
   Erimaydigan asoslarni olish uchun ularning tuzlariga ishqorlar ta’sir ettiriladi:
   

CuCl₂+2KOH=Cu(OH)₂+2KCl

Fizikaviy xossalari.

Asoslardan faqat NH₄OH eritma holida bo‘lib, qolganlari qattiq moddalardir.

Kimyoviy xossalari.

1. 
   Hamma asoslar kislotalar bilan ta’sirlashadi:
   

Ca(OH)₂+H₂SO₄=CaSO₄+2H₂O

2. 
   Ishqorlar amfoter gidroksidlar bilan ta’sirlashadi:
   

2NaOH+Zn(OH)₂=Na₂ZnO₂+2H₂O

3. 
   Asoslar kislotali oksidlar bilan ta’sirlashadi:
   

NaOH+CO₂=NaHCO₃

4. 
   Ishqorlar tuzlar bilan ta’sirlashadi:
   

FeSO₄+2NaOH=Fe(OH)₂+Na₂SO₄

5. 
   Ishqorlar dissosilanadi:
   

Me(OH)_n↔Meⁿ⁺ + nOH^-