Ruza. Gorizontal syomka. Teodolit syomkasi. Taxeometrik syomka

Ochiq poligon koordinata orttirmalarini tenglash. Ochiq poligonning (diagonal yo‘lning) bosh va oxirgi nuqtalarining koordinatalari ma’lum bo‘ladi. Masalan, 14.10-shakldagi A ni bosh va E ni oxirgi nuqtalar desak, bularning koordinatalari x_b, u_b va x_o, u_o bo‘ladi. A nuqta koordinatasi x_b, u_b bo‘yicha (14.11) formula yordamida V, S, ... E nuqtalarning koordinatalari hisoblansa, quyidagicha bo‘ladi:

x_l=x_b+x₁, u₁=u_b+u₁,

x₂=x₁+x₂, u₂=u₁+u₂,

. . . . . . . . . . . .

x_o=x_p-1+x_p+1, u_o=u_p-1+u_p+1.

Bularning chap va o‘ng tomonlaridagi teng hadlarni edirib, qolganlarini qo‘shsak,

x_o=x_b+x; u_o=u_b+u

chiqadi. Bu erda

x=x_o—x_b,

u=u_o—u_b (14.20)

bo‘ladi, ya’ni ochiq poligonda orttirmalar yig‘indisi oxirgi nuqta koordinatasidan bosh nuqta koordinatasining ayirilganiga teng. Lekin amalda o‘lchash xatolari ta’sirida (14.20) tenglik saqlanmaydi, ya’ni

f_x=x—(x_o—x_b),

f_y=y—(y_o—y_b) (14.21)

bo‘ladi. Umumiy xato esa (14.14) formula yordamida hisoblanadi:

Diagonal yo‘llarni tenglashda nisbiy xato maxraji 1500 deb olinadi, ya’ni

(14.22)

bo‘ladi. Agar f yo‘l qo‘yarli chiqsa, yopiq poligondagi kabi, f_x va f_y lar diagonal yo‘l tomonlariga proporsional bo‘linib, orttirmalarga tarqatiladi (14.2-jadvaldagi misolga qarang).

Yopiq va ochiq poligon uchlarining koordinatalarini hisoblash vedomosti to‘ldirilgandan keyin, hisoblangan koordinatalar bo‘yicha joy plani chiziladi.