Rta maxsus ta’lim vazirligi guliston davlat universiteti

4. Cu²⁺ ni topish. 2-eritmaning 2-3 tomchisi 2 N ammiakning suvdagi eritmasidan ishqohy muhit hosil bo'lguncha qo'shilganda, ko'k rang kuchaysa, eritmada mis ioni borligidan darak beradi.
5. Rux ionini ajratish. 1-eritma vodorod sulfid to'Iiq ajralib chiqib ketguniga qadar qizdiriladi. Vodorod sulfldning to'hg'icha ajralib chiqqanligini qo'rg'oshin (II) nitrat eritmasi bilan ho'llangan filtr qog'ozi yordamida tekshirib ko'rish mumkin. Vodorod sulfid ishtirokida qora dog' paydo bo'ladi. Qora dog'ning paydo bo'lmasligi vodorod sulfidning yo'qligidan dalolat beradi. So'ngra aralashmaga 5-6 tomchi 6 N NaOH eritmasi qo'shib qizdiriladi. Oqibatda Co(OH)₂, Ni(OH)₂, Cd(OH)₂, gidroksidlar cho'kmaga (3-cho'kma) tushib, rux ZnO₂^2- shaklida eritmada (3-eritma) qoladi.
6. Rux ionini topish. 5-eritmadagi rux ionini topish uchun eritmaga 2 N sirka kjslotasi qo'shiladi va Zn²⁺ ion K₄[Fe(CN)₆] eritmasi yordamida topiladi.
5 -jadval

Amal	Reagent	Ionlar
Simob va mis ionlarini ajratish	Na:S2O,+H,SO4	1-cho'kma HgS+CuS+S	1 -eritma Co^2+, Ni^2+ [Cd(S203)]^2+, Zn^2+, S^-2
HgS ni ajratish	HNO3, t°	2-cho'kma HgS+S	2-critma Cu^2+
Hg^+ ni topish	HC1+H2O,	H2[HgC!4]
Cu^2+- ni topish	NH3, eritmasi		[Cu(NH3)4]^2+
Zn^2+ ni ajratish	NaOH; mo'l	3-cho'kma Co(OH)2 Ni(OH)2 Cd(OH)2	3-eritma ZnO2^2-
Zn^2+ ni topish	HC1: K4[Fe(CN)J	Zn3K2[Fe(CN)6]:
Gidroksidlarni eritish	HC1	4-eritma Co^2+, Ni-^2+,Cd^2+
4-erItma: a) Co^2+ni topish b) Ni^2+ ni topish d) Co^2+ ni topish	a)KNO2+CH3COOH b)dimetilglioksim d) K[BiJ4]	K3[Co(NO2)6]↓. cariq cho'kma Qizil cho'kma BiJ3↓ qora cho'kma

7. Gidroksidlar cho'kmasini eritish va Co²⁺, Ni²⁺va Cd²⁺ ionlarini topish. 3-cho'kma to'Iiq erib ketguniga qadar 2 N HC1 eritmasi tomiziladi. Hosil bo'lgan eritma uchga bo'linib, uning bir qismidan Co²⁺, ikkinchi qismidan Ni²⁺ va uchinchi qismidan Cd²⁺ ioni topiladi.
a) Co²⁺ ionini topish uchun eritmaning bir qismiga 2-3 tomchi 2 N sirka kislota eritmasi va 5-6 tomchi 6 N KNO₂ eritmasidan qo'shiladi. Co^:+ ioni bo'lganda, sariq kristall cho'kma tushadi.
b) Ni²⁺ ionini topish uchun eritmaning ikkinchi qismiga ishqoriy muhitgacha 2 N ammiak eritmasi qo'shiladi. So'ngra eritmaga dimetilglioksimning etil spirtdagi eritmasidan 2-3 tomchi tomizilganda, qizil rangli cho'kma hosil bo'lsa, u Ni²⁺ ioni borligini ko'rsatadi.
d) Cd²⁺ ionni topish uchun eritmaning uchinchi qismiga K[BiJ₄] eritmasi qo'shiladi. Vismut ioni ishtirokida qora rangli BiJ₃ cho'kma hosil bo'ladi.
Beshinchi guruh kationlari aralashmasini analiz qilish sxemasi 5-jadvalda keltirilgan.

Nazorat savollari:

1.V guruh kationlarning komplekslari qanday kation shakliga qaytariladi?
2.V guruh aralashmasini sistematik analiz qilish tartibi qanday?
3.Ni²⁺ kationing o`ziga xos maxsus spesifik reaksiyasini ko`rsating?

Foydalanilgan adabiyotlar:
1.АлексеевВ.Н. Яриммикрометодбиланқилинадиганхимиявийсифат
анализи курси. Т.: «Ўқитувчи», 1972 й.
2.Золотов Ю.А., Дорохова Е.Н., Фадеева В.И. и др. Основы аналитической
химии: Учебное пособие. М.: Высшая школа, В 2 кн. 1999.
3.O. Fayzullayev. Analitik kimyo “Yangi asr avlodi” -T.:2006y.