Rtа mахsus tа’lim vаzirligi nizomiy nomidаgi toshkent dаvlаt pedаgogikа universiteti

6. Qadimgi Arabiston madaniyati.
Qadimgi Arabiston sivilizatsiyasining 
eng katta yutuqlaridan biri yozuvning alfavit tizimining yaratilishidir. Bu yozuv
farazlarga ko`ra, Finikiya protosinay (Sinaydan topilgan yozuvlarga ko`ra) 
alfavitlaridan kelib chiqqan. Shimoliy Arabiston aholisi nabateylar ham oromiy 
yozuvlariga o`xshash o`z alfavitlarini yaratdilar.
Yozuvlar toshga, qoyatoshlarga o`yilgan; yog`och va loy taxtachalarga
yozilgan, jez buyumga quyilgan; yumshoq buyumlarga bitilgan. Tarixiy voqealar 
bayoni, qonunlarning moddalari yozilgan bitiklar topilgan. Bag`ishlov va qurilish 
matnlari, sog`ona yozuvlari, ish yozishmalari bizgacha yetib kelgan.
Arab dengizchilari Hind okeanida yangi zamonaviy texnikadan 
foydalanishga qo‘l urdilar. Ya’ni ular kema o‘rni va suzayotgan yo‘nalishlarini 
samoviy yo‘nalishga qarab yulduzlar yordamida aniqlaganlar
24
.
Monumental me’morchilik sohasida katta yutuqlarga erishildi. Marib, Timna, 
Shabva va Karnava shaharlari xarobalariga ko`ra, shaharlar to`g`ri to`rtburchak 
shaklida qurilib, balandligi 10-12 metrli tosh devorlar bilan o`rab olinadi. Shahar 
devorlarida kvadrat shaklida minoralar bunyod qilinadi. Petra shahri qoyatosh
bag`rida bunyod qilinib, uning inshootlari qoyalarda qurilgan. Alebastr, jez va 
loydan haykallar yasalgan. Hayvonlar (ho`kiz, tuya, ot) tasviri dinamik va ifodali 
tasvirlanadi.
24
Worlds Together,Worlds Apart.W.W. Norton.& COMPANY.New York. London. 2011, р.236.

---

76
Arabiston yarim oroli dini politeistik xususiyatda bo`lgan. Janubiy Arabistonda 
bosh xudo Astar hisoblangan. Saba qabilalarida Almakaxon oy xudosi hisoblanib,
unga ho`kiz qurbonlik keltirilgan. Osmon, quyosh va bir necha sayyoralarga ham 
e’tiqod qilingan. Nabateylar Ilaxu yoki Alloh («xudo»), Dusharg (chaqmoq 
xudosi, dunyo boshqaruvchisi)ga sig`inganlar.