Ўрта махсус, касб-хунар

VIII-БОБ. ҚУДУҚЛАРНИ БУРҒИЛАШ ЖАРАЁНИДАГИ 
МУШКУЛОТЛАР
Қудуқларни бурғилаш жараёнида хар-хил ғоваклик, ўтказувчанликка 
эга бўлган тоғ жинсларидан иборат қатламлар очилади: 
Масалан: қумтошлар, ёриқсимон ва дарзли (охактошлар, доломитлар), 
шўр ва минерал сувлардан иборат коллекторлар. Токи қатлам очилгунча 
флюидлар қатлам босими таъсирида бўлади. 
Қатламдаги ёриқлар тоғ жинсларининг кристаллизацияси ва тектоник 
бузилишлар натижасида ҳосил бўлади. Ёриқларнинг ўлчами катта 
чегараларда ўзгаради - тўлиқ сиқилган холдан, 40-50 мм гача бўлади. 
Ёриқларнинг катталиги вақт ўтиши билан табиий ва суъний факторлар 
таъсирида ўзгаради. 
Суюқликнинг циркуляцияси даврида зичлик 
ρ
, қудуқдаги босим 
Р
с
, 
Z
чуқурлигида қуйидагича: 
гд
гр
P
P
Pc



(8.1) 
Бу ерда: Р
гр
= рgz – бурғилаш эритмаси устунининг гидростатик 
босими. 

ΔР
гд
– гидродинамик босим, қудуқ устидан – қудуқ тубигача бўлган 
участкадаги халқа оралиғидаги босим йўқотилишига тенг. 
Агар қатламдаги ва қудуқдаги суюқликни бир фазали деб қабул қилсак, 
бурғилаш жараёнида эритмани қатламга кириши (ютилиши) ни олдини олиш 
учун қуйидаги тенгликка амал қилиш керак; 
гд
гд
гр
пл
P
gz
Р
Р
Р
Р
с







,
(8.2) 
 
Бурғилаш эритмасининг зичлиги қуйидагича бўлиши керак: 



gz
Р
Р
/
гд.
пл.





(8.3) 
 
Циркуляция тўхтатилганда қудуқдаги босим қуйидагига тенг бўлади: