Ro`yxatga olindi: №

birlashishlar va qo‘shib olishlarning tasniflanishi
1. Gorizontal birlashish va qo‘shib olish. Bu tipga bitta tarmoqda faoliyat
ko‘rsatuvchi kompaniyalarning o‘zaro birlashishi yoki qo‘shib olinishi holatlarini
kiritish mumkin. Bunday kompaniyalar bozorda o‘zaro raqobatchilar hisoblanadi.
Bunga   2005   yilda   “O‘zuyjoyjamg‘armabank”   va   “Zaminbank”ning   o‘zaro
birlashishini misol sifatida keltirish mumkin.
2. Vertikal qo‘shib olish.  Vertikal qo‘shib olish o‘zaro bog‘liq tarmoqlarda
yirik kompaniya tomonidan biznesning turli bosqichlaridagi kompaniyalarni o‘ziga
jalb   etish   orqali   faoliyatni   tashkil   etishni   ko‘zda   tutadi.   Masalan,
aviakompaniyalarning turizm agentliklarini o‘ziga qo‘shib olishini vertikal qo‘shib
olish sifatida keltirish mumkin.
3. Konglomerat   qo‘shib   olish.  Faoliyat   yo‘nalishlari   o‘zaro   bog‘liq
bo‘lmagan   kompaniyalarning   biri   tomonidan   ikkinchisining   qo‘shib   olinishi
konglomerat qo‘shib olishni anglatadi. Bunga misol sifatida kompyuterlar ishlab
chiqaruvchi kompaniyaning ichimlik mahsulotlari ishlab chiqaruvchi kompaniyani
qo‘shib olishini keltirish mumkin.
O‘zaro   birlashayotgan   yoki   qo‘shib   olinayotgan   kompaniyalarning
mamlakatlarga mansubligidan kelib chiqqan holda birlashish va qo‘shib olishlarni
quyidagi ikki turga ajratish mumkin:
– milliy birlashishlar  – bitta davlatda joylashgan kompaniyalarning o‘zaro
birlashishi;
– transmilliy birlashishlar  – turli davlatlarda joylashgan kompaniyalarning
o‘zaro birlashishi yoki boshqa mamlakatlarda joylashgan kompaniyalarni qo‘shib
olish.
Kompaniyalarning foyda hajmini maksimallashtirish va bu orqali kompaniya
bozor   qiymatini   oshirishga   bo‘lgan   intilishlaridan   kelib   chiqib,   korporativ
birlashish   yoki   qo‘shib   olish   bo‘yicha   bitimlarni   amalga   oshirishga   undovchi
asosiy ta’sir elementlari sifatida quyidagilarni keltirish mumkin:
- qo‘shib   olinadigan  kompaniyaga   yuqori  darajali   boshqaruv  tizimini  olib
kirish   va   zamonaviy   boshqaruv   texnologiyalarini   joriy   etish   orqali   faoliyat
samaradorligini oshirish.
- ta’minotchilar bilan ishlash samaradorligini oshirish.
o‘zaro bog‘liq tarmoqlarda yirik 
kompaniya tomonidan biznesning 
turli bosqichlaridagi kompaniyalarni 
o‘ziga qo‘shib olishi
bitta tarmoqda faoliyat 
ko‘rsatuvchi kompaniyalarning 
o‘zaro birlashishi yoki qo‘shib 
olinishi
faoliyat yo‘nalishlari o‘zaro 
bog‘liq bo‘lmagan 
kompaniyalarning biri 
tomonidan ikkinchisining 
qo‘shib olinishi