Ro`yxatga olindi: №

15.2. Korporativ birlashmalarning turlari
Korporativ birlashmalarning tashkil etilishi keskin raqobat sharoitida yangi
bozorlarga   kirib   borishda,   ishlab   chiqarishni   modernizatsiyalashda,   yangi
loyihalarni   o‘zlashtirishda,   davlat   bilan   soliq   munosabatlarini   samarali   tashkil
etishda va hokozolarda muhim ahamiyat kasb etadi. Shundan kelib chiqqan holda
korporativ tuzilmalar ma’lum birlashmalar tarkibiga kirish orqali ham faoliyatni
tashkil etishga e’tibor qaratadi.
Mamlakatimizda   quyidagi   asosiy   tashkiliy-huquqiy   shakllarda   tashkil
etiladigan xo‘jalik birlashmalari xo‘jalik boshqaruvi organlari hisoblanadi:
- tarkibiga kiruvchi korxonalarning xo‘jalik birlashmasiga tegishli bo‘lgan
aksiya   paketlari   orqali   ana   shu   korxonalarning   xo‘jalik   boshqaruvini   amalga
oshiruvchi   aksiyadorlik   kompaniyalari,   shu   jumladan   davlat-aksiyadorlik
kompaniyalari;
- muassis-korxonalar   tomonidan   ular   faoliyatiga   ko‘maklashish   uchun
muassis-korxonalarning aksiyalari paketlarini boshqarish huquqisiz ayrim umumiy
vazifalarni   ularga   topshirish   yo‘li   bilan   ixtiyoriylik   asosida   tashkil   qilinadigan
uyushmalar.
Xo‘jalik   birlashmalarining   asosiy   vazifalari   va   funktsiyalari   quyidagilar
hisoblanadi:
- tarmoq   va   iqtisodiyot   sohalarini   barqaror   rivojlantirishning   istiqbolli
strategiyasini belgilash;
- marketing   tadqiqotlarini   tashkil   etish,   ichki   va   tashqi   bozorlarda
raqobatbardosh   mahsulotlarning   yangi   turlarini   ishlab   chiqarishni   (ishlar,
xizmatlarni)   o‘zlashtirish,   ularning   jahon   bozorlariga   kirib   borishiga
ko‘maklashish;
- korxonalarni   modernizatsiya   qilish   va   texnologik   jihatdan   qayta
qurollantirish,   ushbu   maqsadlarga   xorijiy   investitsiyalarni   keng   jalb   qilishda
yordam berish;
- ular  tarkibiga   kiruvchi  korxonalar  va  tashkilotlarga  axborot  xizmatlari
ko‘rsatish;
- kadrlar tayyorlash, qayta tayyorlash va malakasini oshirishni tashkil
qilish.
Xo‘jalik birlashmalarining asosiy shakllari sifatida xoldinglar, moliya-sanoat
guruhlari, kontsernlar, kontsortsiumlar, sindikat, kartel kabilar amaliyotda keng 
qo‘llaniladi.
Xoldinglar   aktivlari   tarkibiga   boshqa   korxonalarning   aksiyalari   nazorat
paketlari   kiradigan   aksiyadorlik   jamiyatlari   hisoblanadi.   Bunda   xolding   yuridik
shaxs bo‘lib bevosita ishlab chiqarish faoliyatini amalga oshirmaydi, lekin ishlab
chiqarishni amalga oshiruvchi aksiyadorlik jamiyatlari aksiyalari nazorat paketiga
egalik qiladi. Xoldinglarning sof xolding, ma’muriy xolding, moliyaviy xolding
kabi turlari mavjud. O‘z navbatida xolding kompaniyasining o‘zi ham boshqa

---