Rossiya federasiyasi umumiy va kasb-ta'lim vazirligi kemerovo davlat universiteti

6-mavzu.
SAVOL SO'ROQ USULINI KO'RISH SIKIDA
Anketa - bu tizimli ravishda tashkil etilgan so'rovnoma bo'lib, unga yozma javob beriladi. Bu juda keng tarqalgan usul bo'lib, asosan sotsiologiyada, psixologik tarmoqlardan esa ijtimoiy psixologiyada qo'llaniladi. Anketa tadqiqot usuli sifatida birinchi marta 1870 yilda Angliyada D. Galton tomonidan ishlab chiqilgan.
Usul sifatida anketalarning afzalliklari quyidagilardan iborat:
- har qanday masala bo'yicha bir vaqtning o'zida ko'plab odamlarning fikrini o'rganish qobiliyati;
- statistik ma'lumotlarni qayta ishlashning nisbatan qulayligi, ayniqsa, kompyuter dasturlarini qo'llashda;
Psixologiyada anketa usulidan foydalangan holda, aholi guruhlarining ijtimoiy voqelikning ayrim hodisalariga munosabati (mehnat sharoitlaridan qoniqish, davlat qarorlari va boshqalar), shaxsning ijtimoiy-psixologik xususiyatlari (ehtiyojlar, qiziqishlar, motivlar, qadriyat yo'nalishlari, munosabatlari, munosabatlari). stereotiplar) o'rganiladi. Bu oson usul emas.
Yuqori sifatli psixologik ma'lumotni olish uchun anketalarni tuzishda quyidagi qoidalarga rioya qilish kerak.
Savolni shakllantirish talablari:
- ular o'rganilayotgan odamlar toifasi uchun tushunarli bo'lishi kerak;
- qisqacha;
- tushunishdagi noaniqlikni bartaraf etish;
- bezovta qilmang, qadr-qimmatni kamsitmang;
- yaxshi va aniq chop etilgan.
Shakl jihatidan savollar ochiq, yopiq va yarim yopiq; bevosita va bilvosita. Ochiq savollar erkin javoblarni o'z ichiga oladi, mumkin bo'lgan javoblarni o'z ichiga olmaydi. Ular yopiq bo'lganlarga qaraganda ancha kam uchraydi. Bu erda tayyor javoblar kutilmaydi. Respondent bu savollarga o'z xohishiga ko'ra javob beradi. Yopiq ma'lumotlar bilan solishtirganda, bu holda ma'lumotlar to'liqroq (va bu ularning ortiqcha) va qayta ishlash va talqin qilish qiyin, noaniq, bu turli mavzularning javoblarini solishtirishni qiyinlashtiradi. Bundan tashqari, bunday anketalarni to'ldirish uchun ko'proq vaqt talab etiladi.
Yopiq savollar tayyor javoblarni beradi. Yopiq savollarning shubhasiz afzalligi - javoblarning bir xilligi va ma'lumotlarni qayta ishlashning nisbiy qulayligi, kamchiligi esa kamroq aniq talqin, taxminiy javob va kerakli javobning yo'qligi.
Shu munosabat bilan, tayyor javob variantlari bilan bir qatorda o'z javob variantingizni quyidagi shaklda taqdim etish imkoniyatini o'z ichiga olgan yarim yopiq savollardan foydalanishda chiqish yo'li mavjud: Agar javobingiz bo'lmasa, variantingizni ayting. kerak.
Yopiq savollar bo'lsa, respondent o'z fikriga mos keladigan bitta javobni tanlashi kerak. Ikkitadan biri bo'lishi mumkin (ha / yo'q; roziman / rozi emasman), uchta javob (ha / yarmi / yo'q), beshta (har doim / ko'pincha / yarim vaqt / kamdan-kam / hech qachon) va hokazo. .
Anketa odatda quyidagilardan iborat:
a) respondentga murojaatni o'z ichiga olgan kirish qismi, so'rovning maqsadlari, to'ldirish qoidalari ko'rsatilgan, olingan ma'lumotlardan foydalanish manzili;
pasport deb ataladigan narsadan boshlanadi , bu erda respondentdan o'zi haqida ba'zi ma'lumotlarni (masalan, jinsi, yoshi, ta'lim darajasi, ish joyi, yashash joyi, oilaviy ahvoli, soni bolalar va boshqalar). Pasport uchun savollarni tanlash olingan ma'lumotlarning keyingi reytingi bilan bog'liq. Misol uchun, agar oilaviy muammolar o'rganilayotgan bo'lsa, unda, albatta, pasportga oilaviy ahvol, nikohlar soni va birga yashagan vaqtlari kiradi . Agar egallab turgan lavozimi bilan bog'liq muammolar tekshirilayotgan bo'lsa, u holda ma'lumot, ma'lum bir lavozimdagi ish tajribasi va boshqalar bilan bog'liq savollar pasportga kiritilishi mumkin .
v) keyin asosiy savollar anketaga o'tadi. Ularning ko'pi bo'lmasligi kerak (butun so'rov uchun 15 - 25 dan oshmasligi kerak). Ular shunga muvofiq shakllantirilishi kerak (yuqorida aytib o'tilganidek).
Anketa oxirida sizdan respondentga minnatdorchilik bildirishingiz so'raladi.
6. 1. Kurs bo'limini o'zlashtirish bo'yicha mustaqil ish uchun topshiriqlar
a) kursning nazariy qismini o'rganish;
b) anketalarni tuzish talablariga muvofiq so'rovnomani ishlab chiqish va quyidagi mavzularda tegishli psixodiagnostik tadqiqotlar o'tkazish:
- masalalar bo'yicha qaror qabul qilish sabablari: kasb tanlash, turmush qurish, universitetga kirish, 2-oliy ma'lumot olish va boshqalar;
- ma'lum bir guruh odamlarning manfaatlari, ehtiyojlari, qadriyat yo'nalishlari, siyosiy qarashlari, milliy stereotiplari;
- jamoaning ijtimoiy-psixologik iqlimi, oilasi, ish faoliyati, kasbi, tashkilot rahbariyati, davlat faoliyati va boshqalardan ma'lum bir guruh odamlarning qoniqishi.
Tavsiya etilgan adabiyotlar:
No/No: 3; 4; 7; o'n besh; 17; o'n sakkiz; 22; o'ttiz.

6. 2. Anketa usuli yordamida psixodiagnostik tadqiqotga misol.

Psixodiagnostik tadqiqot protokolidan ko'chirma.
O'rganish mavzusi: Zamonaviy o'smirning ijtimoiylashuv jarayoni.
Tadqiqot maqsadi: Zamonaviy o'smirning ijtimoiylashuvining ijtimoiy-psixologik xususiyatlarini 5 yo'nalishda o'rganish: oila, maktab, ma'lumot guruhi, intim-shaxsiy muloqot, ijtimoiy-iqtisodiy faoliyat.
Tadqiqot usuli: Anketa so‘rovi.
Tadqiqot ob'ekti: 533 nafar umumta'lim maktablarining 9-10-sinf o'quvchilari .

SAVOL SAVOLLARI HA (%)

1. Oila a'zolaringiz bilan muloqot qilishni yoqtirasizmi?
2. Oilangizga o'z boshidan kechirganlaringiz, tashvishlaringiz, muvaffaqiyatsizliklaringiz haqida gapirasizmi?
3. Oila davrasida o'zingizni ishonchli his qilasizmi?
4. Qiyin vaziyatga tushib qolganingizda, ota-onangizdan maslahat olishni xohlaysizmi? 20% - 68%
5. Sizningcha, insonning yuksak farovonligi mashaqqatli mehnat natijasidirmi?
6. Qanday qilib pul topish mumkinligi haqida o'ylaysizmi?
7. Siz pul ishlaysizmi?
8. O'z ehtiyojlaringiz uchun pul kerakmi?
9. O'qishga emas, borib pul ishlashga haqli bo'lishni xohlaysizmi?
27,5% 75,5% 19,7% 87,8% 30,1%
10. O'qishni tugatgandan so'ng institutda o'qishni xohlaysizmi?
11. Maktabda fanlardan bilim olishni yoqtirasizmi?
12. Maktabda fanlardan olgan bilimlaringizdan hayotingizda foydalanasizmi?
13. Maktabdagi o'qituvchilar hayotda qanday qilib muvaffaqiyat qozonish va muammolardan qochish haqida gapiradimi?
14. O'qituvchilarni tanqid qilishni yoqtirasizmi? 92,5%52,6%11,6%51,5%32,5%
15. Bo'sh vaqtingizni tengdoshlaringiz davrasida o'tkazasizmi?
16. Siz kompaniyangizning diqqat markazida bo'lishni yoqtirasizmi?
17. Siz kompaniyangizda qabul qilingan qonunlarga amal qilasizmi?
18. Siz doimo o'zingizni himoya qila olasizmi?
19. Siz zaiflarni himoya qila olasizmi? 69,7%46,8%37,5%25%25%
20. Sizning yoshingizda haqiqiy do'st kerakmi?
21. Haqiqiy do'stingiz bor deb ayta olasizmi?
22. O'zingizni haqiqiy do'st deb ayta olasizmi?
23. Sizningcha, sizning yoshingizda sizda chuqur hamdardlik, muhabbat hissi paydo bo'lishi mumkinmi?
24. Sevgi hayotingizda salbiy oqibatlarga olib keladimi? 98%74,5%63,2%95%53,4%
Psixologning xulosasi: Zamonaviy o'smirning ijtimoiy-iqtisodiy munosabatlar tizimiga og'riqsiz kirishiga yordam beradigan bunday qadriyat yo'nalishlarini shakllantirish qiyin. Buning sababi ijtimoiy-iqtisodiy vaziyatning o'zgarishi va natijada bolaning uzoq muddatli shaxsiy munosabatlarini shakllantirish nuqtai nazaridan zamonaviy oilaning mos yozuvlar funktsiyasining zaiflashishi (1-4-savollar).
Hozirgi vaqtda o'smirlar o'z tengdoshlari bilan yaqin va uzoq muddatli munosabatlarni o'rnatishga shoshilmayaptilar, lekin osonroq va majburiy bo'lmagan aloqalarni afzal ko'rishadi, ammo chuqur intim-shaxsiy muloqotga bo'lgan ehtiyoj qoniqarsiz qolmoqda (15-19-savollar).
Zamonaviy o'smir maktabdan nafaqat fan bilimlarini, balki kelajakda ijtimoiy muhitda yanada samarali bo'lishiga yordam beradigan muayyan hayotiy tajribani olishga intiladi. Ammo zamonaviy maktab bunday tajribani o'tkazishga qodir emasligi sababli bugungi kunda bu ehtiyoj asosan mahrum (10 - 14, 20 - 24-savollar). Ijtimoiy-iqtisodiy munosabatlar rivojlanishining hozirgi bosqichida yuzaga kelgan o'smirning individual iqtisodiy faoliyatga bo'lgan ehtiyoji o'zining to'liq va haqiqiy qondirilishini topa olmaydi. O'smirning iqtisodiy munosabatlarga erta jalb etilishi bilan birga keladigan salbiy ko'rinishlar, bir tomondan, ushbu ehtiyojni eng to'liq va adekvat qondirishning real imkoniyatining yo'qligi, ikkinchi tomondan, uning shakllanmaganligi bilan bog'liq. tegishli madaniy an'analar (5–9-savollar).