Ўрмончилик ” фанидан ўҚув-услубий мажмуа

Ўрмон-тундра ҳудуди.
Ўрмон-тундра ҳудуди тундра ҳудуднинг жанубида жойлашган бўлиб, 
иқлим ва тупроқ шароити ҳамда олиб бориладиган хўжалик ишлари билан 
тундра ва ўрмон ҳудудининг оралиғини ишғол этади, аммо улардан фарқ 
қилади. Ўрмон-тундра ҳудудси Кола ярим оролидан бошланиб то Беринг 
бўғозига қадар чўзилади. Унинг жанубий чегараси Мурманскдан Оқ 
денгизгача, Мезень дарёси қуйиладиган жойгача, Мезень ва Вичегда 
дарёларининг юқори қисмигача бўлган ерларни, Обь дарёсининг қуйи 
оқимида, Енисейда Туруханскни, Жиганскдан жануброқда Лена дарёсини 
кесиб ўтади. Лена ва Алдан дарёлари ҳудудидан 60
о
шимолий кенгликкача 
кириб боради. Охота денгизининг Пенжина қисмини кесиб ўтиб, 
Камчаткадан шимолроқда Беринг денгизига чиқади. Бу ҳудуднинг геологик 
таркиби ва геоморфологик шакли ҳар хил. 
Енисейгача бўлган ғарбий қисмининг ярим текислик бўлиб, денгиз 
қолдиқларидан иборат, шарқий қисми эса тоғли районлардир. Ўрмон-тундра 
ҳудудининг иқлими тундра ҳудудиникига нисбатан ёзда иссиқ, қишда 
совуқроқ бўлади. Январ ойида харорат -9
о
С дан -50
о
С гача, июл ойида эса 
нолдан 9
о
С-16
о
С гача иссиқ бўлиб, иссиқ кун 75-90 кун атрофида 
ҳисобланади. 
Бир йилда ёғадиган ёғиннинг ўртача миқ-дори 250 дан 400 мм гача. 
Ёғиннинг кўп қисми ёз вақтларида ёғади. Ёзда ҳарорат кўтарилиши билан 
тупроқ ҳосил бўлиш жараёни тундра-дагига нисбатан тез боради. Бу ҳудудда 
асосан, ботқоқ ва бўз тупроқ шаклланган, сув яхши сингадиган жойларда бўз 
тупроқ учрайди. 
Катта-катта майдонлар қишлоқ хўжалиги учун аҳамиятга эга бўлган 
тупроқли ерлардир. Бу ҳудудда қорақарағай, қайин, кедрнинг стлантик 
шакллари ва қандағоч кўп учрайди. Ўрмон тундра ҳудудининг жанубий 
қисми сийрак игнабаргли ўрмонлар билан қопланган бўлиб, дарахтларнинг 
табиий кўпайиши учун шароит ноқулайдир, чунки кун салқин, ҳарорат 10
о
С 
дан юқори бўлган кунлар жуда кам бўлиб, дарахтларнинг уруғи пишиб 
улгурмайди. Бу ҳудудда буғучилик ва мўйнали ҳайвонларни ов қилиш 
ривожланган. Кейинги вақтларда, айниқса, тоғ саноати ривожлана бошлади. 
Саноат ривожланиши билан бир қаторда деҳқончилик ҳам авж олди. Бу 
ерларда совуққа чидамли тез етиладиган сабзавот экинлари ва ем-ҳашак 
ўтлари, айниқса, арпа ва сули кўп экилади. 
Ўрмон ҳудуди.

---

23 
Ўрмон ҳудуди Болтиқ денгизидан шарқда то Охота ва Япон 
денгизларигача етиб боради. Сибирнинг жанубида Олтой ва Саян тоғ 
тизмаларигача чўзилади. Бу тоғ ўрмонзорлари ниҳоятда қалин бўлиб, 
вертикал ҳудудлар яхши кўриниб туради. 
Томскнинг шарқий-жанубида, ўрмон-дашт йўлаги жойлашган. 
Шунингдек Забайкалье ўрмон ҳудудида ҳам ўрмон-дашт йўлаги катта 
майдонни эгаллайди. Ўрмон ҳудуди рельефи жиҳатидан икки қисмга: ғарбий 
ва шарқий қисмга бўлинади; ғарбий қисми Енисейгача етиб боради ва 
текисликни ишғол қилади, уни Урал дарёси икки қисмга бўлади; шарқий 
қисми тоғлик бўлиб, тоғ жинсларидан, ғарбий қисми текислик бўлиб, денгиз 
чўкмаларидан иборат. Ўрмон ҳудудида қиш совуқ, ёз иссиқ келади. 
Ўрта Осиё, Кавказ ва Кримдаги ўрмонзорлар ўрмон ҳудудидан жуда 
узоқда бўлиб, ўрмон-чўл, чала дашт ва дашт ҳудудларининг шарқи-жанубида 
жойлашган. Бу ўрмонзорларда, асосан эндемик турлар учрайди. Ўрта Осий 
республикасининг 
тоғли 
минтақаларида 
игнабарглилардан 
семенов 
оққарағайи, шренк қорақарағайи, туркис-тон ва зарафшон арчалари, 
япроқлилардан ёнғоқ ва бошқалар тарқалган.