Rivojlantirish vazirligi muhammad al-xorazmiy nomidagi toshkent axborot texnologiyalari universiteti

O‘ZBEKISTON RESPUBLIKASI AXBOROT TEXNOLOGIYALARI VA KOMMUNIKATSIYALARINI
RIVOJLANTIRISH VAZIRLIGI
MUHAMMAD AL-XORAZMIY NOMIDAGI
TOSHKENT AXBOROT TEXNOLOGIYALARI UNIVERSITETI

Bajardi: 030-19 guruh talabasi

Muxamedjanova Qunduzxon

Toshkent 2021

Reja:


1. SQL haqida ma’lumot.
2. Zamonaviy ma’lumotlar bazasini boshqarish tizimlari.
3. Mijoz – server texnologiyasida SQL dan foydalanish.
4. SQL tilidan foydalanish.
5. Xulosa.
6. Foydalanilgan adabiyotlar.

SQL(Structured Query Language) – Bu so'rov tili ko'p operatorlardan tashkil topgan bo'lib, bu operatorlar orqali foydalanuvchilar va dasturlar Oracle(MBBT) dagi ma'lumotlar bazasiga murojaatni amalga oshirishi mumkin. Oracle utililari yoki har xil dasturlar SQL operatorlarisiz bazaga murojaatni amalga oshirishi mumkin, lekin so'rovlarni amalga oshirishda bu so'rov tilidan foydalanmaslikning iloji yo'q.1970 yil iyun oyida E. F. KODD o'zining E.F. Codd, "A Relational Model of Data for Large Shared Data Banks" maqolasini ommaga taqdim etdi. Bu maqola "Communications of the ACM" jurnalida chop etildi. Hozirgi kunda Koddning bu modeli "relyastion ma'lumotlar bazasini boshqarish tizimi(RMBBT)" ning yakuniy modeli deb qabul qilindi. Kodd ning modelni yo'lga qo'yish maqsadida IBM firmasi SEQUEL(Structured English Query Language) tilini ishlab chiqdi. Keyinchalik bu til SQL tiliga o'zgartirildi, lekin haligacha "sikvel" deb ham yuritilmoqda. 1979 yil Relational Software(hozirgi vaqtdagi Oracle) korporatsiyasi SQL ning birinchi tijoriy ishlanmasini ommaga taqdim etdi. Hozirgi kunda SQL tili RMBBTning standart tili hisoblanadi.Mа'lumоtlаr bаzаsi dunyosi tоbоrа yagоnа bo'lib bоrmоqdа. Bu jаrаyon har хil kоmpyuter muхitlаridа fаоliyat ko'rsаtuvchi ахbоrоt tizimlаrini yarаtishdа qo'llаnuvchi yagоnа stаndаrt til yarаtishni tаlаb qildi. Stаndаrt til bir kоmаndаlаr to'plаmini bilgаn fоydаlаnuvchilаrgа ulаrni shахsiy kompyuter tаrmоq ishchi stаntsiyasi yoki katta EХM dа ishlаshlаridаn qаt'iy nаzаr mа'lumоtni yarаtish, izlаsh vа uzаtishgа imkоn berаdi.SQL (Structured Query Language, оdаtdа "sikvel" deyilаdi) mа'nоsi Tаrkiblаngаn so‘rоvlаr tili. Bu relyatsiоn mа'lumоtlаr bаzаlаridа ishlаshgа imkоn berаdigаn tildir. Bu til ifоdаlаrining хususiyati shundаn ibоrаtki ulаr mа'lumоtlаrni qаytа ishlаsh prоtsedurаlаrigа emаs nаtijаlаrigа yo'nаltirilgаndir. SQL o'zi mа'lumоtlаr qаyerdа jоylаshgаni, qаndаy indekslаr vа hatto аmаllаrning eng effektiv ketmа ketligini qo'llаsh kerаkligini аniqlаydi; bu detаllаrni mа'lumоtlаr bаzаsigа so'rоvlаrdа ko'rsаtish kerаk emаs. Ikki хil SQL mаvjud: Interаktiv vа Jоylаshtirilgаn. Ko'p хоllаrdа ikkаlа fоrmа bir хil ishlаydi, lekin ikki хil fоydalаnilаdi: Interаktiv SQL mа'lumоtlаr bаzаsi o'zidа fаоliyat ko'rsаtаdi vа bo'yurtmаchi fоydаlаnishi uchun chiqish хоsil qilish uchun ishlаtilаdi. SQL bu fоrmаsidа, siz kоmаndа kiritsаngiz, u dаrоv bаjаrilаdi, vа siz dаrхоl nаtijаni(аgаr u mаvjud bo'lsа) ko'rishingiz mumkin. Jоylаshtirilgаn SQL bоshqа tildа yarаtilgаn dаsturgа jоylаshtirilgаn SQL kоmаndаlаrdаn ibоrаt. SQL Interаktiv vа jоylаshtirilgаn fоrmаlаridа ko'p sоnli guruхlаr yoki subbo'limlаr mаvjud. Ulаr ANSI tоmоnidаn e'tibоrgа оlingаn vа kоntseptuаl dаrаjаdа fоydаli, lekin ko'pchilik SQL dаsturlаr ulаrni аlохidа qаytа ishlаmаydi, shuning uchun ulаr аslidа SQL kоmаndаlаrining funktsiоnаl kаtegоriyalаridir. DDL ( Mа’lumоtlаrni Tа’riflаsh Tili ) - ANSI dа Sхemаni tа'riflаsh tili, оb'ektlаrni( jаdvаllаr, indekslаr, tаsаvvurlаr vа хоkаzо) yarаtuvchi kоmаndаlаrdаn ibоrаt.DML (Mа’lumоtlаrni O‘zgаrtirish Tili) - bu iхtiyoriy dаqiqаdа jаdvаllаrdа qаndаy qiymаtlаr sаqlаnishini аniqlоvchi kоmаndаlаr mаjmuаsidir. DCD (Mа’lumоtlаrni Bоshqаrish Tili) fоydаlаnuvchigа mа'lum оb'ektlаr ustidа mа'lum tа'sir o'tkаzishgа ruхsаt berish yoki bermаslikni аniqlоvchi vоsitаlаrdаn ibоrаt.SQL Stаndаrti ANSI tоmоnidаn аniqlаngаn vа хоzirdа ISO tоmоnidаn qаbul qilingаn. Lekin kоmmertsiаl mа'lumоtlаr bаzаlаri dаsturlаri ANSI ni оgохlаntirmаsdаn SQL ni kengаytirаdilаr, ya'ni fоydаli hisoblаgаn har хil хоssаlаr qo'shаdilаr. Zamonaviy axborot-kommunikatsiya texnologiyalari dajallik bilan rivojlanayotgan bir davrda barcha jarayonlarni imkon darajasida ruxsatsiz kirishlardan, ruxsatsiz o'zgartirishlardan va tizimga ruxsatsiz kirishlardan ma'lumotlarimizni ximoyalash dolzarb masala hisoblanadi. Ushbu qo'yilgan masalaning maqsadi shundan iboratki xozirgi kunda soxa korxonalarini birgin muommo tegishli ma'lumotlar bazasini (ombori) ximoyasini ta'minlashga ko'maklashishdan iborat.
• konfidensiallik (ruxsat etilmagan kirishdan himoya);
• butunlik (axborotni ruxsat etilmagan o'zgartirishdan himoyalash);
• kirish xuquqi (ishlanuvchanlikni himoyalash, buzilishdan himoyalash,
axborot va resurslarni ruxsat etilmagan ushlab qolishdan himoyalash).
Quyida biz ko'rsatib o'tadigan dastur jamiyatimizni turli soxalarda turlicha qo'llanishi mumkin. Masalan Xozirgi kunda O'zbekistonning deyarli hamma tashkilot, korxona va firmalarida yoki Aloqa kompaniyalari (Ucell, Belayn) ham o'z ma'lumotlarini My SQL, Oracle, Ms SQL Server va boshqa dasturlaridan foydalanishadi va o'z ishini amalga oshiradi. Zamonaviy ma’lumotlar bazasini boshqarish tizimlari. Oracle, Access, MS SQL va boshqalar. Ma'lumotlar bazasining ushbu texnologiyada MB, MBBT va dasturiy ta'minot (ilovalar) bitta kompyuterda (meynfreym yoki personal kompyuterda, 1-rasm) joylashgan. Ilova o'zida mavjud foydalanuvchi interfeysi yordamida so'rov natijasini tasvirlab beradi.


1-rasm. Markazlashgan arxitektura
Bunday arxitektura DB2, Oracle, Ingres MBBT larning birinchi versiyalarida qo'llanilgan. Ko'p foydalanuvchilarni ishlash texnologiyasi yoki multiprogrammalar rejimi yordamida yoki vaqtni taqsimlash rejimi yordamida amalga oshirilgan. Bunday texnologiya katta EXM lar (IBM-370, YeS-1045, YeS-1060) davrida keng qo'llanilgan. Bu texnologiyaning asosiy kamchiligi foydalanuvchilar soni oshishi bilan unumdorlikni keskin pasayishi bilan xarakterlanadi. Tarmoq va fayl serverli texnologiyasi ( «fayl-server» arxitektura) Qo’yilgan masalalar murakkabligining oshishi, shaxsiy kompyuterlar va lokal xisoblash tarmoqlarining paydo bo'lishi yangi «fayl-server» arxitekturani paydo bo’lishiga zamin yaratdi. Tarmoq orqali murojat qilish mumkin bo'lgan ma'lumotlar bazasining ushbu arxitekturasida tarmoqdagi bitta kompyuter server sifatida ajratilgan va unda ma'lumotlar bazasining fayllari joylashtirilgan. Foydalanuvchilarning so'roviga mos xolda fayllar fayl-serverdan foydalanuvchilarning ishchi stansiyalariga uzatilgan va u yerda ma'lumotlarni qayta ishlash bilan bog'liq asosiy ishlar bajarilgan. Bunda markaziy server ma'lumotlarni qayta ishlashda qatnashmasdan faqat fayllarni saqlovchi vazifasini bajargan. Mijoz kompyuterlari

2-rasm. Arxitektura «fayl-server»
Bu texnologiyani ishlash tartibi quyidagicha: Ma'lumotlar bazasi fayllar to'plami shaklida maxsus ajratilgan kompyuterning (fayl server) qattiq diskida joylashgan. Lokal tarmoq mavjud bo'lib, undagi har bir mijoz kompyuterida MBBT va MB bilan ishlash uchun dastur o'rnatilgan. Har bir mijoz kompyuterda foydalanuvchilar dasturni ishga tushirish imkoniga ega bo'lgan. Ular dasturdagi foydalanuvchi interfeysi yordamida ma'lumotlar bazasidagi ma'lumotlarni o'qish/yangilash uchun so'rovlrni amalga oshirgan. MB bo'lgan barcha so'rovlar MBBT orqali amalga oshgan va MBBT o'zida fayl serverda joylashgan MB ni fizik strukturasi xaqidagi ma'lumotlarni saqlagan. MBBT fayl serverda joylashgan ma'lumotlarga murojatni amalga oshiradi. Buning natijasida MB fayllarining bir qismi mijoz kompyuterga nusxalanadi va qayta ishlanadi. Natijada foydalanuvchi so'rovni bajarish ta'minlanadi (ma'lumotlar ustidagi zarur amallar bajariladi). Zarur bo'lganda (ma'lumotlar o'zgartirilganda) MB ni yangilash maqsadida ma'lumotlar orqaga, ya'ni fayl-serverga uzatiladi. Dastur foydalanuvchi interfeysi yordamida so'rov natijalarini tasvirlaydi. “Fayl-server” arxitekturasi yordamida dBase va Microsoft Access kabi mashhur stol MBBT lar yaratilgan. Adabiyotlarda bu arxitekturaning quyidagi asosiy kamchiliklari ko'rsatiladi: Foydalanuvchilar bir vaqtda bitta ma'lumotga murojaat etsa unumdorlik keskin pasayadi, chunki joriy ma'lumot bilan ishlayotgan foydalanuvchi o'z ishini tugatishini kutish zarur. Aks xolda bir foydalanuvchi tomonidan kiritlgan o'zgartish ikkinchi foydalanuvchining amallari natijasida yo'qotilishi mumkin. MB ga murojaat etganda barcha xisoblash yuklamasi mijoz dasturi zimmasiga tushadi. Chunki jadvaldan ma'lumot tanlash so'rovi beilganda MB ning to'lda jadvali mijoz mashinasiga nusxalanadi va tanlash mijox tomonda bajariladi. Shu tarzda mijoz kompyuteri va taromqning resurslari nooptimal tarzda sarflanadi. Natijada tarmoq trafigi ko'payadi va foydalanuvchilar kompyuterlarining apparat quvvatiga bo'lgan talablar ham oshadi. Qoidaga ko'ra, alohida yozuvlar bilan ishlash uchun mo'ljallangan navigatsion yondoshuv qo'laniladi.Fayl-serverdagi MB ning alohida jadvallariga dasturdan foydalanmasdan instrumentlar vositasi yordamida o'zgartishlar kiritish juda oson (masalan, Paradox va dBase fayllariga Borland firmasining Database Desktop utiliti yordamida); bu imkoniyat yana shunisi bilan osonlashadi, bunday MBBT larda ma'lumotlar bazasi tushunchasi fizik emas ko'proq mantiqiy tushuncha xisoblanadi. Chunki ularda ma'lumotlar bazasi deganda diskning aloxida kataloglarida joylashgan alohida jadvallar to'plami tushuniladi. Bularning barchasi xavfsizlikni past darajasini bildiradi.
«Mijoz – server» texnologiyasida SQL dan foydalanish
«Mijoz – server» texnologiyasini qo'llash tarmoqqa birlashtirilgan kompyuterlarga asoslanadi bu kompyuterlardan biri maxsus boshqaruv funksiyalarini bajaradi (tarmoq serveri bo'ladi). «Mijoz – server» arxitekturasi funksiyalarni foydalanuvchi dasturi (mijoz deb ataluvchi) va server funksiyalariga ajratadi. Mijoz–dastur MB saqlanayotgan serverga SQL strukturalashgtirilgan so'rovlar tilidagi so'rovni jo'natadi. SQL relyatsion MB larning xalqaro standarti xisoblanadi. Masofadagi server so'rovni qabul qiladi va faol bo'lgan SQL-serverga beradi. SQL-server – bu masofadagi ma'lumotlar bazasini boshqaruvchi maxsus dastur. SQL-server so'rovni talqin qiladi, bajaradi, szrov natijalarini rasmiylashtiradi va mijoz –dasturiga uzatadi. Bu jarayonda mijoz kompyuterining resurslari so'rovni bajarishda ishtirok etmaydi. Mijoz kompyuter faqat server MB ga so'rov jo'natadi va natijani qabul qiladi. Keyin natijani zarur shaklda talqin qiladi va foydalanuvchiga tasvirlab beradi. Mijoz dasturga so'rovni bajarish natijasi jo'natiladi, ya'ni tarmoq orqali faqat mijozga zarur bo'lgan ma'lumotlar jo'natiladi. Natijada tarmo yuklamasi pasayadi. Qolaversa, so'rov ma'lumotlar bazasi saqlanayotgan joyda (serverda) bajariladi va katta xajmli ma'lumotlar paketini tarmoq orqali jo'natish zarur bo'lmaydi. Bundan tashqari, SQL-server agar imkoni bo'lsa minimal vaqt va sarf-xarajatlarda bajarilishi uchun so'rovni optimallashtiradi (3-rasm). Bularning barchasi tizimni tezligini oshiradi va so'rov natijasini kutish vaqtini qisqartiradi. Server tomonidan so'rovlar bajarilganda ma'lumotlarni xavfsizlik darajasi ancha yuqori bo'ladi. Chunki ma'lumotlarni butunlik qoidasi serverdagi ma'lumotlar bazasida aniqlanadi va ushbu ma'lumotlar bazasidan foydalanuvchi barrcha dasturlar uchun yagona xisoblanadi. Shu tarzda butunlikni qo'llab-quvvatlashda qarama-qarshi qoidalarni vujudga kelishni oldi olinadi. SQL –serverlar tomonidan qo'llab-quvvatlanadigan ishonchli tarnzaksiyalar apparati bitta ma'lumotni bir vaqtda turli foydalanuvchilar tomonidan o'zgartirilishiga yo'l qo'ymaydi va MB da avariyali tugagan o'zgarishlarni bekor qilish imkoniyati mavjud.
«Mijoz – server» arxitekturasi quyidagicha qurilgan:
 Ma'lumotlar bazasi fayllar to'plami shaklida maxsus kompyuterning (tarmoq
serveri) qattiq diskida joylashadi.
 MBBT ham tarmoq serverida joylashadi.
 Mijoz kompyuterlaridan iborat bo'lgan lokal tarmoq mavjud bo'lib, xar bir kompyuterda MB bilan ishlovchi mjoz dasturi o'rnatilgan. Har bir mijoz kompyuterda foydalanuvchilar dasturni ishga tushirish imkoniga ega. Dasturning foydalanuvchi interfeysi yordamida foydalanuvchilar ma'lumotlarni tanlash hamda yangilash uchun serverdagi MB ga murojat qiladi. Murojat qilish uchun maxsus SQL so'rovlar tili ishlatiladi, ya'ni serverga faqat so'rov teksti jo'natiladi. MBBT da serverdagi MB ning fizik strukturasi xaqidagi ma'lumotlar saqlanadi.MBBT serverdagi ma'lumotlarga murojatni qayd qiladi va serverda ma'lumotlarni qayta ishlash amallari bajariladi va natija mijoz kompyuteriga yuboriladi. Shu tarzda MBBT natijalarni mijoz dasturiga yuboradi. Dastur esa o'zidagi foydalanuvchi interfeysi yordamida natijalarni tasvirlab beradi. Bajariladigan funksiyalar server va mijoz o'rtasida qanday taqsimlanganini ko'rib chiqamiz.

Sanoat MBBT lari o'rta va yirik masshtabli korxona, tashkilot va banklarning axborot tizimlarining faoliyatini ta'minlab beradi. Sanoat MBBT lariga MS SQL Server, Oracle, Gupta, Informix, Sybase, , DB2, InterBase va boshqalar misol bo'ladi. Qoidaga ko'ra, SQL – serverga bitta xodim yoki xodimlar guruxi (SQL – server administratori) tomonidan xizmat ko'satiladi Maxsus dasturiy vosita -– SQL-serverni mavjudligi – loyixaviy va dasturlash masalasining kattagina qismi yechiladi. MB butunligi va xavfsizligi oshadi. Bu arxitekturaning kamchiligi sifatida apparat va dastriy ta'minot uchun, hamda turli joylardagi ko'p sonli mijoz kompyuterlardagi mijoz-dasturlarni yangilash uchun zarur bo'ladigan yuqori moliyaviy xarajatni aytish mumkin. Shunga qaramasdan “mijoz-server” arxitekturasi amalda o'zini oqladi va xozirgi paytda joriy arxitektura asosidagi ko'pgina MB lar mavjud va ishlatilmoqda. Har bir mijoz kompyuterida foydalanuvchilar kichik - mijoz dasturini ishga tushirish imkoniga ega. Bu dastur yaratgan foydalanuvchi interfeysi yordamida foydalanuvchilar ilovalar serveridagi ishbilarmon doiraning dasturiy ta'minotiga murojaat etadi. Ilovalar serveri foydalanuvchi talabini taxlil qiladi va MB so'rovlarni xosil qiladi, buning uchun maxsus SQL –so'rovlartili qo'llaniladi, ya'ni tarmoq orqali ilovalar serveridan MB serveriga faqat so'rov teksti jo'natiladi. SQL ma'lumotlar bazasini yaratishda va boshqarishda, shuningdek ma'lumotlar bilan har qanday harakatlarni amalga oshirishda eng keng tarqalgan dasturiy tillaridan biridir.

Amaliyot shuni ko'rsatadiki, ingliz tilining standart lug'atini o'rganish va o'rganish juda oson. Boshqa biron bir dasturlash tilida bo'lgani kabi, SQL o'z mantiqiy va sintaksisini o'z ichiga oladi, ularni ishlatish uchun asosiy buyruqlar to'plami va qoidalar.

Barcha standart SQL buyruqlari ularning maqsadlariga qarab hisoblanishi mumkin. Xususiy tasniflash uchun asos bo'lib, quyidagilarni o'z ichiga oladi:

So'rovlarni yaratish buyruqlar.
O'rnatilgan tartib va funktsiyalar uchun buyruqlar.
Trigger va tizim jadvali buyruqlar.
Sana va string o'zgaruvchilari bilan ishlash uchun birikma to'plamlari.
Ma'lumotlar va jadvallar bilan ishlaydigan buyruqlar.
Ushbu tasnif muddatsiz davom ettirilishi mumkin, ammo SQL tilining asosiy buyruqlari bu turlarga asoslanadi.

Tilni tasniflashni hisobga olgan holda, uni qo'llash doirasi ko'rsatilgandek, u universaldir. Ushbu dasturiy til va uning varianti nafaqat standart muhitda, balki boshqa dasturlarda ham qo'llanilgan.
SQLdan foydalanish ko'lamini ofis dasturlarining nuqtai nazaridan ko'rish mumkin, ya'ni Microsoft Access. Bu til, yoki to'g'rirog'i, uning versiyasi - MySQL, Internetdagi ma'lumotlar bazalarini boshqarish imkonini beradi. Hatto Oracle ishlab chiqish muhiti SQL buyruqlarini asos sifatida ishlatadi.
MICROSOFT ACCESS DA SQLDAN FOYDALANISH
Ma'lumotlar bazasini dasturlash uchun tilni ishlatishning eng oddiy misollaridan biri MicrosoftOffice dasturiy paketidir. Ushbu dasturiy mahsulotni o'rganish kompyuter fanlari maktabida, 11-sinfda esa MicrosoftAccess ma'lumotlar bazasini boshqarish tizimini ko'rib chiqiladi.
Ushbu dasturni o'rganish davomida o'quvchilar ma'lumotlar bazasini rivojlantirish tili bilan tanishishadi va u erda hamma narsani tushunishadi. Accessning SQL buyruqlar, albatta, agar siz ularga professional tarzda qarasangiz, juda sodda. Bunday buyruqlarni bajarish juda oddiy va ular maxsus kod muharriri ichida yaratiladi.
Keling, aniq bir misolni ko'rib chiqaylik:
Pe_SurName ni tanlang
Forsdan
WHERE Pe_Name = 'Meri';
Buyruqning sintaksisiga asoslanib, u foydalanuvchi nomiga qaytadi, bu holda Meri ismli ayol Kontaktlar bazasidagi jadvalda saqlanadi.
SQLda SQL-dan foydalanish cheklangan bo'lsa-da, ba'zan bunday oddiy so'rovlar topshirilgan vazifani bajarilishini juda osonlashtiradi.
SQL BUYRUQLARINI ORACLE-DAN FOYDALANISH
Oracle, ehtimol, Microsoft SQL Server uchun yagona jiddiy raqib. Microsoft kompaniyasi dasturiy mahsulotining funktsiyalarini doimiy ravishda yaxshilanishiga olib keladigan ma'lumotlar bazasini yaratish va boshqarish uchun ushbu muhit, chunki raqobat taraqqiyot vositasidir. Oddiy raqobatga qaramay, Oracle SQL buyruqlari SQLni takrorlaydi. Shuni ta'kidlash kerakki, Oracle SQLning deyarli to'liq nusxasi hisoblansa-da, bu tizimning mantiqiy ma'nosi va butun bir til oddiy hisoblanadi.

Oracle tizimi o'ziga xos buyruqlar to'plamini ishlatganda bunday murakkab tuzilishga ega emas. Ushbu ma'lumotlar bazasi ishlab chiqish muhitining imkoniyatlarini hisobga olsak, Oracle ichki so'rovlarni murakkab tuzilishiga ega emas.
Ushbu farq ma'lumotlar bilan ishlashni ko'p marta tezlashtirishga imkon beradi, ammo aksincha, ayrim hollarda xotira samarasiz ishlatilishiga olib keladi. Oracle tarkibiga asosan vaqtinchalik jadvallar va ulardan foydalanish kiradi. Masalan, bu tizimdagi SQL buyruqlari SQL tilining standartlari bilan o'xshashlik bilan yaratilgan bo'lsa-da, ular ahamiyatsiz va undan farq qiladi.
SELECTCONCAT (CONCAT (CONCAT (CONSTANT), CONCAT (SUBSTR (fname, 0, 1), SUBSTR (otch, 0, 1)), CONCAT ('Qabul qilingan, qabul qilinadi)) XODIMLARNI qabul qiling> to_date ('01 .01.80 ',' dd.mm.yyyy ');
Ushbu so'rov muayyan vaqt mobaynida yollangan xodimlar haqidagi ma'lumotlarni qaytaradi. Spamning tuzilishi Microsoft SQL Serverdan farq qilsa-da, bu tizimlarda SQL buyruqlar bajarilishi kichik tafsilotlar bundan mustasno.
INTERNETDA SQLDAN FOYDALANISH
World Wide Web-ning paydo bo'lishi, ya'ni Internet, SQL tilidan foydalanish ko'lami kengaymoqda. Ma'lumki, tarmoq ko'p ma'lumotni saqlaydi, ammo u xaotik emas, balki saytlarda va serverlarda ma'lum mezonlar bo'yicha joylashtirilgan.
Internetdagi ma'lumotlarni boshqa joyda bo'lgani kabi saqlash ham to'g'ridan-to'g'ri ma'lumotlar bazalarining javobgarligi va saytlar boshqaruv tizimlari hisoblanadi. Odatda, saytlar va ularning kodlari turli dasturlash tillarida tashkil etiladi, ammo ma'lumotlar bazasi SQL navlarining biriga asoslangan, ya'ni MySQL veb-interfeyslariga asoslangan ma'lumotlar bazasini yaratish tili.
Ushbu tilning sintaksisi va asosiy buyruqlar to'plami odatdagi SQL-ni to'liq nusxasini oladi, ammo Microsoft tSQL-serverdan farqni keltiruvchi ba'zi qo'shimchalari bilan.
SQL buyruqlari faqat sintaksikda emas, balki standart so'zi bilan ham o'xshashdir. Farqi faqat so'rovning tuzilishi va chaqiruvida. Masalan, yangi jadval yaratish uchun so'rovni ko'rib chiqishingiz mumkin, bu bolalar kompyuter fanlari bo'yicha maktablarda o'rganadigan birinchi narsa:
$ Link = mysqli_connect ('localhost', 'root', 'tester');
Agar (! $ Link) o'lib qolsa ("Xato");
$ Query = 'jadval foydalanuvchilarni yaratish (
Kirish VARCHAR (20),
Password VARCHAR (20)
) ';
Agar (mysqli_query ($ link, $ query)) echo "Jadval yaratiladi.";
Elseecho "Jadval yaratilmagan:" .mysqli_error ();
Mysqli_close ($ link);
Ushbu so'rov natijasida yangi jadval "Foydalanuvchilar" olishingiz mumkin, bu ikki maydonga ega bo'ladi: login va parol.
Matnni sintaksisi vebga o'zgartirildi, ammo MicrosoftSQLServer komandalariga asoslangan.
MICROSOFT SQL SERVER UCHUN SO'ROVLARNI YARATISH
Muayyan ma'lumotlar majmui jadvalidan tanlov asosiy SQL vazifalaridan biridir. Bunday amaliyotlar uchun SQL-dagi tanlangan buyruqlar berilgan. Quyida muhokama qilinadi.

Buyruqni tuzish qoidalari juda oddiy va SQL-dagi tanlangan buyruqlar quyidagi tarzda yaratilgan. Misol uchun, xodim haqida ma'lumot mavjud bo'lgan jadval mavjud, masalan, shaxs nomi. Jadvalda joriy yilning yanvar oyidan boshlab joriy yilning mart oyigacha bo'lgan vaqt oralig'ida tug'ilgan xodimlar to'g'risidagi ma'lumotni tanlash kerak bo'lgan vazifani belgilaylik. Bunday namuna uchun faqat standart qurilishga ega emas, shuningdek, tanlov shartini bajaradigan SQL buyrug'ini bajarish kerak:
Shaxsdan * ni tanlang
Bu erda P_BerthDay> = '01 / 01/2016 'va P_BerthDay <= '03 / 01/2016'
Bunday buyruqning bajarilishi tug'ilgan kuningiz siz tomoningizdan belgilangan davrda ishlaydigan xodimlar to'g'risidagi ma'lumotlarni qaytarib beradi. Ba'zan topshiriq faqatgina xodimning familiyasi, ismi va otasining ismini aniqlash uchun bo'lishi mumkin. Buning uchun so'rov biroz boshqacha tarzda qurilishi kerak, masalan, bu tarzda:
SelectP_Name - bu ism
P_SurName - familiyasi
P_Patronimic - otasining ismi
Shaxsdan
Bu erda P_BerthDay> = '01 / 01/2016 'va P_BerthDay <= '03 / 01/2016'

Biroq, bu faqat bitta narsani tanlashdir. U, aslida, hech narsa ta'sir qilmaydi, faqat ma'lumot beradi. Ammo SQLni jiddiy qabul qilishga qaror qilsangiz, ma'lumotlar bazalariga qanday o'zgarishlar qilishni o'rganishingiz kerak bo'ladi, chunki ularni yaratish imkonsizdir. Bu qanday amalga oshiriladi, quyida muhokama qilinadi.
MA'LUMOTLARNI O'ZGARTIRISH UCHUN ASOSIY SQL BUYRUQLAR
Tilning sintaksisi faqat so'rovlar uchun emas, balki ma'lumotlar manipulyatsiyasi uchun ham yaratilgan. Asosan, ma'lumotlar bazasi dasturchilarining vazifasi namunalar va hisobotlarga ssenariylarni yozadi, lekin ba'zan jadvallarni tahrir qilish kerak. Bunday xatti-harakatlar uchun SQL buyruqlari ro'yxati kichik va uchta asosiy buyruqdan iborat:
Qo'shish.
Yangilang.
O'chir.
Ushbu buyruqlar maqsadini aniqlash oson, chunki buning uchun faqatgina ismlarini tarjima qilish etarli bo'ladi. Ushbu buyruqlarni ishlatish oson va murakkab tuzilish sxemasiga ega emas, biroq ularning ayrimlari noto'g'ri ishlatilgan bo'lsa ma'lumotlar bazasiga tuzatib bo'lmaydigan shikast etkazishi mumkin.
Odatda, bunday MSSQL buyruqlarini ishlatishdan oldin ularni o'ylash kerak va ularni amalga oshirishning barcha mumkin bo'lgan oqibatlarini inobatga olish kerak.
Ushbu buyruqlarni o'rganib, ma'lumotlar bazasi jadvallari bilan ishlay boshlaysiz, natijada uni o'zgartirib, ba'zi bir yangi parametrlarni kiritishingiz yoki eski fayllarni o'chirishingiz mumkin.

Jadvalga ma'lumot kiritish uchun eng xavfsiz buyruqni kiriting - Qo'shing. Noto'g'ri kiritilgan ma'lumotlar har doim o'chirilishi va ma'lumotlar bazasiga qayta kiritilishi mumkin. Qo'shish buyrug'i jadvalga yangi ma'lumotlarni kiritish uchun ishlatiladi va siz ham to'ldiruvchi va ham tanlangan parametrlarni kiritish imkonini beradi. Misol uchun, oldindan tavsiflangan shaxs jadvalidagi kiritish buyrug'ini ko'rib chiqing. Jadvalga ma'lumotlarni kiritish uchun, SQL-buyrug'ini bajarishingiz kerak, bu esa barcha ma'lumotlarni jadvalga qo'shish yoki tanlangan shaklda to'ldirish imkonini beradi.Insonga kiring
"Grigoriev", "Vitaliy", "Petrovich", "01/01/1988"
Ushbu reja bo'yicha MS SQL SERVER buyruqlar avtomatik ravishda belgilangan jadvaldagi barcha xujayralarni to'ldiradi. Ishchining nomiga ega bo'lmagan holatlar mavjud, masalan, Germaniya almashish uchun kelgan. Bunday holda, faqatgina jadvalda nimani talab qilayotganini ko'rsatadigan ma'lumotlarni kiritish buyrug'i bajarish kerak. Ushbu buyruqning sintaksisi:
Insertintoperson (P_Name, P_SurName, P_BerthDay)
Qadriyatlar ('David', 'Hook', '02 / 11/1986 ')
Bunday buyruq faqat belgilangan hujayralarni to'ldiradi, va qolganlarning hammasi nol bo'ladi.

Barcha satr yoki ba'zi hujayralar uchun ma'lumotlarni yangilash uchun Update SQL buyrug'idan foydalaning. Bunday buyruqni bajarish uchun faqatgina ma'lum bir shart bilan, ya'ni aniqlik bilan qaysi qatorda o'zgarishlarni kiritish kerakligini aniqlab olish kerak. Update SQL buyrug'i oddiy sintaksisga ega. To'g'ri foydalanish uchun qaysi ma'lumotlarni, qaysi ustunni va qaysi uskuna o'zgartirish kerakligini aniqlang. Keyin, skriptni kompilyatsiya va ijro eting. Keling, bir misolni ko'rib chiqaylik. Deyvid Xookning tug'ilgan sanasini o'zgartirish kerak, u 5-sonli xodimlar jadvaliga kiritilgan.
Shaxsni yangilash
P_BerthDay = '02 / 10/1986 'ni tanlang, bu erda P_ID = 5
Vaziyat (bu skriptda) jadvaldagi barcha yozuvlardagi tug'ilish sanasini o'zgartirishga ruxsat bermaydi, faqat kerakli bo'lganlarni yangilaydi.
Programmers ko'pincha foydalanadigan bu buyruq, chunki u barcha ma'lumotlarga jiddiy ziyon etkazmasdan jadvaldagi ma'lumotlarni o'zgartirishi mumkin.
O'RNATILGAN TARTIB VA FUNKTSIYALARDAN FOYDALANISH BUYRUQLAR
SQL-dan foydalanib, siz so'rovlarni yaratibgina qolmay, balki ma'lumotlar bilan ishlash uchun o'rnatilgan mexanizmlarni yaratib berasiz. Odatda, bir so'rovning tanasida ilgari yozilgan namunani ishlatishingiz kerak bo'lgan vaqtlar mavjud.
Agar siz mantiqan to'g'ri qaror qilsangiz, siz namunadagi matnni nusxalashingiz va uni to'g'ri joyga joylashtirishingiz kerak, ammo siz oddiyroq echim bilan foydalanishingiz mumkin. Keling, Excelda aytadigan hisobotni chop etish uchun ishchi interfeysida tugmani ko'rsatadigan misolni ko'rib chiqaylik. Ushbu operatsiya zarur bo'lganda amalga oshiriladi. Bunday maqsadlar uchun ichki saqlangan tartiblar qo'llaniladi. SQL so'rovlar buyrug'i , bu holda, protsedura va SQLExec buyrug'i yordamida chaqiriladi.
Xodimlarning tug'ilgan kunini oldindan aytib o'tilgan shaxslar jadvalidan chiqarish uchun protsedura yaratilgan deb taxmin qiling. Bunday holatda, butun so'rovni yozishga hojat yo'q. Kerakli ma'lumotlarni olish uchun Exec buyrug'ini bajarish kifoya. [Yordan nomi] va tanlash uchun kerakli parametrlarni uzatish kifoya. Misol tariqasida, ushbu turdagi tartibni yaratish mexanizmini ko'rib chiqishingiz mumkin:
CREATEPROCEDURPRrintPerson
@DB kichik hajmdagi vaqt
@DEkdan kam vaqt
AS
MODE NOCOUNT ON;
SELECT * dan shaxs
HumanResources.vEmployeeDepartmentHistory dan
WHERE P_BerthDay> = @DB va P_BerthDay <= @DE
ANDEndDateISNULL;
GO
Ushbu tartibda tug'ilgan kuni ma'lum vaqt ichida ishlaydigan xodimlar to'g'risidagi barcha ma'lumotlarni qaytarib beradi.
MA'LUMOTLARNING YAXLITLIGINI TASHKIL ETISH. TRIGGERLAR
Ba'zi MS SQL buyruqlari, hatto dizaynlarni ham aytishi mumkin, faqat ma'lumotni manipulyatsiya qilishni emas, balki ularning yaxlitligini ta'minlashga imkon beradi. Ushbu maqsadlar uchun dasturiy vositani yaratadigan til dizayni ishlab chiqilgan. Ular ma'lumotni boshqarish imkonini beradigan tetiklerdir.
Bunday holatda, standart SQL so'rovlar buyruqlar vaziyatni tekshirishni tartibga solish uchun ishlatiladi. Triggerlardagi ma'lumotlarga kirish uchun emas, balki ma'lumotlarni o'chirib tashlash, o'zgartirish yoki qo'shishga yordam beradigan ma'lumotlar bilan ishlash uchun juda ko'p shartlar va cheklovlar yaratishingiz mumkin.
Triggerda ishlatilishi mumkin bo'lgan SQL buyruqlarining turlari cheklanmagan. Misolni ko'rib chiqaylik.
Triggerni yaratish mexanizmini tavsiflab beradigan bo'lsangiz, SQL buyruqlar turlari protsedurani yaratishda bo'lgani kabi bir xil bo'ladi. Algoritm o'zi quyida tasvirlanadi.
Birinchi qadam, Triggerlar yaratish uchun xizmat buyrug'ini tavsiflashdan iborat:
TRIGGER TANLASHI
Keyin, qanday jadval uchun tanlang:
ONPerson
Ma'lumotlar bilan ishlashni aniqlang (bizning holatda bu ma'lumotni o'zgartirish operatsiyasi).
Keyingi qadam jadvallar va o'zgaruvchilarni ko'rsatishdir:
Declare @ID int. @ Kichkina o'lchovni ko'rsating @nID int. @nDatesmalldatetime
Keyinchalik, ma'lumotlarni o'chirish va qo'shish jadvallaridan ma'lumotlarni tanlash uchun kursorlarni e'lon qilamiz:
Tanlangan P_ID, P_BerthDay uchun kiritilgan uchun C1 o'qi kursori
Tanlangan P_ID, P_BerthDay uchun o'chiriladi
Ma'lumotlarni tanlash bo'yicha bosqichlarni aniqlang. Keyinchalik, kursorning tanasida biz uning holatini va reaktsiyasini yozamiz:
Agar @ID = @ nID va @nDate = '01 / 01/2016 '
Boshlang
SMasseges 'Amal bajarilmaydi. Sana mos emas '
Tugatish
Shuni eslatib o'tish joizki, tetik faqatgina yaratilishi mumkin emas, balki bir muddat ham ishlamaydi. Ushbu manipulyatsiyani faqat SQL SERVER buyruqlarini bajarish orqali dasturchilar amalga oshirishi mumkin:
AltertablePERSONdisabletriggerall - bu jadval uchun yaratilgan barcha triggerlarni o'chirib qo'yish va shunga mos ravishda altertablePERSONenabletriggerall - ularni yoqish uchun.
Ushbu asosiy SQL buyruqlar ko'pincha ishlatiladi, biroq ularning kombinatsiyasi juda xilma-xil bo'lishi mumkin. SQL juda moslashuvchan dasturlash tili bo'lib, ishlab chiquvchiga maksimal imkoniyatlar beradi.
XULOSA

Yuqoridagilarning barchasidan bitta xulosa chiqarishingiz mumkin: SQL tilini bilish dasturga jiddiy yondashadiganlar uchun kerak. U internet va uy ma'lumotlar bazalarida amalga oshiriladigan barcha operatsiyalarning markazida yotadi. Shuning uchun kelajakdagi dasturchilar ushbu tilning ko'pgina buyruqlarini bilishlari kerak, chunki ularning yordamida siz faqat kompyuter yordamida muloqot qilishingiz mumkin.

Albatta, bu dunyodagi hamma narsada bo'lgani kabi kamchiliklar ham bor, lekin ular juda katta ahamiyatga ega emaslar, chunki ular faqatgina mahorat bilan o'ynashadi. Barcha dasturlash tillari orasida SQL deyarli bir xil, chunki u universaldir va skriptlar va kodlarni yozish bo'yicha bilim deyarli barcha saytlarning markazida joylashgan.
Keyin barcha, u maktab müfredatına kim u, chunki SQL bezogovorchno asosiy afzalligi, uning oddiyligi, deb atash mumkin. hatto bir Ajam programcı qo'yish mumkin beri, albatta, tilda bilimdon emas.