Rivojlantirish va muvofiqlashtirish hududiy

O`quv mashg`uloti shakli va turi
Amaliy
O`quv mashg`uloti rejasi	1. Rastli va vektorli grafikalar. 2. Rastli va vektorli grafikalar va ularning dasturiy ta’minotlari.
O`quv mashgulotining maqsadi: Rastli va vektorli grafikalar va ularning dasturiy ta’minotlari to`g`risidagi bilim ko`nikmalarni shakllantirish mustaxkamlash.
O`qitish natijasi	Mavzuni o`zlashtirish natijasida o`quvchilar Rastli va vektorli grafikalar va ularning dasturiy ta’minotlari to`g`risida bilimga ega bo`ladilar.
Pedagogik vazifalar 1. Rastli va vektorli grafikalar va ularning dasturiy ta’minotlari haqida tanishtirish. 2. Rastli va vektorli grafikalar va ularning dasturiy ta’minotlarini tasniflab berish. 3. Rastli va vektorli grafikalar va ularning dasturiy ta’minotlarini tushuntirish. 4. Rastli va vektorli grafikalar va ularning dasturiy ta’minotlarini ochib berish	O`quv faoliyat natijalari; 1. Rastli va vektorli grafikalar va ularning dasturiy ta’minotlari haqida tushunchaga ega bo`ladilar 2. Rastli va vektorli grafikalar va ularning dasturiy ta’minotlari haqida tanishtirish 3. Rastli va vektorli grafikalar aytib beradilar 4. Rastli va vektorli grafikalar va ularning dasturiy ta’minotlarini tartibli ravishda izoxlab beradilar
O`qitish metodlari	Tushuntirish/ko`rsatma berish. Suxbat.
O`qitish vositalari	Matnlar, yozuv taxtasi, kompyuter, ko`rgazmali qurol
O`quv faoliyatini tashkil etish shakli	Guruhli
O`qitish sharoiti	Maxsus texnik vositalar bilan jixozlangan guruxlarda ishlashga muljallangan xona
Qayta aloqaning usul va vositalari	Savol-javob

O`quv mashg`ulotining texnologik xaritasi

Ish bosqichlari va vaqti	Faoliyat mazmuni
	O`qituvchi	Ta’lim oluvchi
1-O`quv mashg`ulotiga kirish (5daq.)	Tashkiliy qism: 1. O`quvchilarni mashgulotga tayyorgarligi va davomatini tekshiradi	Mashg`ulotga Tayyorlanadilar
2-bosqich. Asosiy (65daq.)	Tаyanch bilimlаrni fаollаshtirish: 1. Uygа berilgаn vаzifаni nаzorаt qilish xаmdа o`tilgаn mаvzu bo`yichа o`quvchilаrgа sаvollаr berish, ulаrni bаxolаsh; Mаqsаd vа vаzifаni belgilаnishi: 2.Mаshg`ulotning nomi, rejаsi, mаqsаd vа o`qitish nаtijаlаri bilаn tаnishtirish; 3. Mustаqil ishlаsh uchun аdаbiyotlаr bilаn tаnishtirish; 4.O`quv mаshg`ulotidа o`quv ishlаrni bаxolаsh mezoni vа ko`rsаtkichlаri bilаn tаnishtirish; Tа`lim oluvchilаr bilimini fаollаshtirish: 5.Tezkor–so`rov, sаvol-jаvob, texnikаlаr orqаli bilimlаrni fаollаshtirаdi; Yangi o`quv mаteriаl bаyoni: 6. Amaliy mаshg`ulotning rejаsi v аtuzilishigа muvofiq, o`qitish jаrаyonini tаshkil etish bo`yichа xаrаkаtlаr tаrtibini bаyon etiladi. Аsosiy xolаtlаrni yozdiriladi; 7. Slаydlаrni Power Point tаrtibidа nаmoyish vа shаrxlаsh bilаn mаvzu bo`yichа аsosiy nаzаriy xolаtlаrni bаyon qilаdi; Yangi o`quv mаteriаlini mustаxkаmlаsh: 8. Mustаxkаmlаsh uchun sаvollаr berilаdi. Jаrаyon kichik guruxlаrdа dаvom etishini mа’lum qilinаdi; 9. Kichik guruxlаrgа bo`lаdi, kichik guruxdа ishlаsh qoidаsi bilаn tаnishtirаdi xаr bir guruxgа topshiriq berаdi vа bаxolаsh mezoni bilаn tаnishtirаdi. Ishni bаjаrish yo`riqnomаsini berаdi; 10.Guruxlаrdа ishlаrni boshlаshgа ruxsаt berаdi. Xаr bir kichik gurux ishtirokchisi vаzifаni bаjаrish tаrtibini tushungаnligini аniqlаsh mаqsаdidа kаytа аlokа o`tkаzаdi.Bаjаrish jаrаyonini kuzаtаdi, mаslаxаtlаr berаdi. 11.Ishgа аjrаtilgаn vаqt tugаgаnini mа’lum qilаdi, guruxlаr taqdimotini tаshkil etаdi.Gurux а’zolаrigа diqqаt bilаn eshitishlаrini vа sаvollаr berishlаrini, shu bilаn birgа o`zаro bir-birlаrini bаxolаshlаrinieslаtаdi. Jаvoblаrni to`ldirаdi vа qisqаchа xulosаlаr qilаdi; 12.Guruxlаr ishini o`zаro bаxolаshni o`tkаzаdi, mаvzuning xаr bir qismi bo`yichа xulosаlаr qilаdi, eng аsosiylаrigа e’tibor qаrаtаdi, berilаyotgаn mа’lumotlаrni dаftаrgа qаyd etishlаrini eslаtаdi. Mаvzuning kаsbiy fаoliyatlаridаgi аxаmiyati bilаn bog`lаb mаvzuni yakunlаydi.	Uy vаzifаsini tаkdim etаdilаr. Sаvollаrgа jаvob berаdilаr. Mаvzu nomi vа rejаsini yozib olаdilаr. Diqqаt qilаdilаr. Sаvollаrgа jаvob berаdilаr. Topshiriqni bаjаrаdilаr. Kichik guruhlаrgаbo`linаdilаr. Kichik guruhdа ishlаsh qoidаsi bilаn tаnishаdilаr. Xаr bir gurux o`z topshiriq vаrаqlаri bo`yichа fаoliyatini boshlаydi. Xаr bir gurux sаrdorlаri chiqib o`z ishlаrini tаqdim qilishlаrini аytаdi. Berilgаn qo`shimchа sаvollаrgа jаvob berаdilаr. Gurux ish nаtijаlаrini o`zаro bаxolаydilаr. Mа’lumotlаrni dаftаrgа qаyd qilаdilаr
3-bosqich Yakuniy (10 daq.)	Mаshgulot yakuni: 1. Fаol ishtirok etgаn o`quvchilаrni jаvoblаrini izoxlаb bаxolаydi vа rаg`bаtlаntirаdi. Uygа vаzifаni berilishi: 2. Kelgusi mаshg`ulotgа vаzifа vа uni bаjаrish yuzаsidаn yo`riqnomа berаdi.	Bаxolаri bilаn tаnishаdilаr. Topshiriqni yozib olаdilаr

Mavzu: Rastli va vektorli grafikalar va ularning dasturiy ta’minotlari.

Reja: 1. Kompyuter grafikasi tushunchasi.

2. Grafik obektlar va ularni kompyuterda tasvirlash usullari.

Kompyuter grafikasi 2 xil bo'ladi: vektorli va rastrli (nuqtali). Vektorli grafika muharrirlariga misol qilib Adobe Illustrator, Corel Draw va Macromediya Flash dasturlarni aytish mumkin. Ushbu dasturlarda rasmlar har xil chiziqlar va qiyshiq vektorlardan ibo-rat bo'ladi.

Vektorli grafikada yaratilgan rasmlar logotip, illustratsiyalar va zastavkalar yaratishda foydalaniladi. Rastrrli grafika muhar­rirlariga misol qilib Adobe Photoshop va Paint dasturlarini aytish mumkin. Ushbu dasturlarda rasmlar mayda kvadrat-piksellardan iborat bo'lib mozaika holatida rasmni hosil qiladi. Rastrrli grafikadan raqamli fotosuratlar va skanerdan olingan rasmlar bilan ishlash uchun foydalaniladi. Kompyuter grafikasida duymdagi piksellar soni (dpi) asosiy shart bo'ladi. Piksellar soni qancha ko'proq bo'lsa, tasvir shuncha sifatliroq bo'ladi. Masalan, agar dpi =72 bo'lsa, u holda 1 kvadrat duymga 5184 piskel joylashadi va uning hajmi 6 Kb bo'ladi, agar dpi =144 bo'lsa u holda 1 kvadrat duym­ga 20736 piskel joylashadi va endi uning hajmi 21 Kb ga teng bo'ladi. Shu bilan birga monitorning ko'rsatish va printerning chiqa-rish sifati — duymga piskellar soni (dpi) (72 yoki 96 dpi) va duymga chiziqlar soni (Ipi) (300—2400 dpi lazerli, sepuvchi printerlar uchun va 75—200 lpi matrisali printerlar uchun) hamda kompyuter ranglar sifati (2, 16, 256, 32 000, 16 000 000 rang-lar soni) ham katta ahamiyatga ega bo'ladi.

Rang holatlari — ranglarni chiqarish va ko'rsatish yo'li. Rang holatlari 2 xil bo'ladi: RGB (qizil, yashil, ko'k) monitorlarda tas­vir ko'rsatishda foydalaniladi; CMYK (havorang, purpur, sariq, qora) bosmada foydalaniladi. RGB holatidagi ranglar soni CMYK holatiga qaraganda ko'proq. Adobe PhotoShop dasturini ishga tushirish uchun $ _Пуск| Windows ning asosiy menyu tugmasini bosamiz, uning ichidan Программы bo'limini tanlaymiz va Adobe nomli guruh-dan Adobe PhotoShop nomli buyruqni tanlaymiz. Natijada qu-yidagi oyna hosil qilinadi:

Ushbu oynaning yuqorisida menyu satri joylashgan. U quyidagi qismlardan iborat: Файл (File), Правка (Edit), Рисунок (Image), Слой (Layer), Выделение (Select), Фильтр (Filter), Вид (View), Окно (Window) va Помощь (Help).

Uning tagida ish qurollarining xususiyatlari sohasi (Панель свойств — Options bar) joylashgan. Agar ushbu soha ekranda yo'q bo'lsa uni Окно (Window) menyusidagi Свойства (Op­tions) buyrug'i yordamida ekranga chiqarishimiz mumkin.

Xususiyatlar sohasi pastida ish sohasi joylashgan bo'lib, uni chap tomonida ish qurollarm sohasini (Панель инструментов

— Toolbox) ko'rishimiz mumkin. Ish sohasining o'ng tomonida har xil yordamchi sohalar joylashishi mumkin: Слой — Layers, История — History, Каналы — Channel, Цвета — Color, Стили

— Style, Свойства кисти — Brushes, Свойства шрифта — Character va hokazo. Ushbu sohalarni ham Окно (Window) menyusidagi buyruqlar yordamida ekranga chiqarishimiz va ekran-dan olib tashlashimiz mumkin. Yordamchi sohalarni kichiklashtirishimiz ham mumkin. Bu-ning uchun sohaning yuqorisidagi kichkinalashtirish (свернуть) tugmasidan foydalanamiz. Yordamchi sohalarda bizga eng kerakligi bu ish qurollari (Панель инструментов — Toolbox) va qatlam-lar sohasidir (Слои — Layers). Yangi PhotoShop faylini yara­tish yoki eski faylni qayta ochish uchun Fayl menyusidagi Создать va Открыть buyruqaridan foydalanamiz. Fayl yaratganimizda ekranda quyidagi oyna hosil bo'ladi.

Bu oynada uning nomini Name, turini Preset, enini Width, bo'yini Height, sifatini Resolution, ranglar holatini, orqa (fon) rangini tanlashimiz kerak bo'ladi. Hammasini tanlagach OK tug­masini bosamiz va natijada ekranda yangi bo'sh ish sohasi hosil qilinadi.

Rastrli grafika. Rastrli grafika nuqtalar yordamida (qog’ozda), piksellar (nuqtalar ekranda shunday deb ataladi) hosil qilinadi. Tabiiyki, nuqtalar soni qancha ko’p bo’lsa (ular zich qilib joylashtirilsa), unga asoslangan rasm, shakl, grafik va hokazolar shuncha aniq ko’rinib turadi. SHu munosabat bilan ekranning hal qilish qobiliyati kiritilgan bo’lib, unda gorizontal va vertikal yo’nalishlardagi nuqtalar soni muhim rol o’ynaydi va u ekranning hal qilish imkoniyati deyiladi.

Odatda, bunday ko’rsatkich 640x480, 800x600, 1024x768 yoki bulardan yuqori piksellarda beriladi. Tasvir o’lchovi hal qilish qobiliyati bilan bog’liqdir. Bu parametr dpi (dots per inch — nuqtalar soni zichligi) bilan o’lchanadi. 15 dyuymli (1dyuymq2,54 sm) monitorda ekranda tasvir o’lchovi 28x21 sm ni tashkil qiladi. Buni hisobga olsak, 800x600 pikselli monitorda ekranni tasvirlash qobiliyati 72 dpi ga teng bo’ladi. Demak, komp yuter xotirasida rangli tasvir ko’p joy olishini tushunish qiyin emas. Misol uchun 10x15 sm li rasm taxminan 1000x1500 piksellardan iborat bo’ladi.

Agar har bir rangli nuqtani tasvirlash uchun 3 bayt ketsa, bitta o’rtacha rasmning o’zi xotirada taxminan 4 mln bayt joyni egallaydi. Bunday ma`lumot, xususan, Internet sahifalarini yaratishda e`tiborga olinishi zarur. SHuning uchun ham hozirda yaxshi mul timedia dasturlarini, videorolikni yaratish uchun 128 Mbaytdan kam bo’lmagan va, mos ravishda, tezligi katta bo’lgan komp yuterlardan foydalanish lozim.

Demak, rastrli grafika bilan ishlash uchun yuqori unumli kompyuter talab qilinadi.

Rastrli grafikaning kamchiligi sifatida shuni aytish mumkinki, tasvirni masshtablashtirish (kattalashtirish, kichiklashtirish) jarayoni natijasida nuqtalar o’lchovi kattalashishi bilan tasvir aniqligi yomonlashishi mumkin va, hatto, tasvir tanib bo’lmaydigan darajaga borishi mumkin.

Rastrli grafika elektron (mul timedia) va matbaa nashrlarida keng qo’llaniladi. Nashrlarda turli illyustratsiyalarni yaratishda, odatda, skaner orqali olingan raqamli foto yoki videokamera (hozirda bunday fotoapparat va videokameralar keng tarqalmoqda, ammo ularning baholari hozircha ancha qimmat) yoki rassom, loyihachi tomonidan tayyorlangan tasvirlardan foydalaniladi. SHuning uchun ham rastrli grafikada tahrir qiluvchi dastur vositalaridan keng foydalaniladi. Bu dasturlar, odatda, tasvirlarning aniqroq ko’rinishda bo’lishini ta`minlaydi.

Ma`lumki, Internetda rastrli grafika keng tarqalgan bo’lib, u bilan ishlash uchun esa ko’pincha Adobe PhotoShop dasturidan foydalaniladi.

Mavzu: PhotoShop - rastrli grafik muharririda ishlash asoslari.
O`quv mashg`ulotining o`qitish texnologiyasi modeli

Vaqt: 80 daqiqa	Ta’lim oluvchilar soni
	1-gurux__	2-gurux__	3-gurux__	4-gurux__