Rivojlantirish instituti

Lunjlar. Bu yerdagi shilliq qavat lablar shilliq qavatining davomi
bo‘lib, bu yerda shoxlanish yo‘q, lekin juda ko‘p miqdorda elastik tolalar
bor. Bu aniq chegarasiz shilliq osti pardasiga o‘tadi. Shilliq osti qavatda
yog‘ bezlari orolchalari, mayda shilliq modda va aralash suyuqlik
chiqaradigan so‘lak bezlari o‘rtasida, tishlar yopilganda hosil bo‘ladigan
tishlar chizig‘ida yog‘ bezlari bor.

---

2 6 5
Yumshoq tanglay shilliq osti qavatida shilliq suyukligi ishlab chiqara-
digan bezlar bor.
Tilcha-Uvulae. Bu ham ko‘p qavatli yassi epiteliy-qoplag‘ich bilan
yopilgan. Og‘iz tubi va lablarning o‘tish burmachalari va lunjlarda yaxshi
rivojlangan turli qalinlikda joylashgan shilliq osti qavati bor. Shilliq
qavat bu yerda tanglayga yumshoq ulangan. Qattiq tanglayning ikki yuzasi
bor: og‘iz yuzasi og‘iz bo‘shlig‘i tomonda, burun yuzasi esa, burunning
tubini hosil qiladi. Qattiq tanglay ko‘p qavatli yassi shoxlanuvchi epiteliy
bilan qoplangan va u tanglayning hamma yuzasi (satxi)da suyak usti
parda bilan zich birlashgan. Ammo, tanglay chokidan tashqarigi ozgina
qismida shilliqosti pardasi bor, u shilliq qavatini suyak ustki pardasi
bilan bog‘lab turadi. Shuning uchun qattiq tanglay shilliq qavati
xarakatsiz xisoblanadi.
Qattiq tanglay shilliq qavati oq-qizg‘ish, yumshoq tanglay esa qiz-
g‘ish-qizil rangda ko‘rinadi. Qattiq tanglay shilliq qavati balandliklar
hosil qilib, qolgan satxlardan ko‘tarilib turadi. Oldingi markaziy yuqori
jag‘ kesuvchi tishlar orasida so‘rg‘ich bor (pap. incisiva), bu esa tanglay
suyagida, shu joyda kirish qismi bo‘lgan kesuvchi kanal — teshikga
to‘g‘ri keladi. Bu kanal orqali burun tanglay asab tolalari o‘tadi, aneste-
ziya qilinganda anestetik shu teshik orqali yuborilsa, tanglay oldi qismi
og‘riqsizlantiriladi. Tanglayning oldingi qismida ko‘ndalang burmalar
bor. Bolalarda burmalar yaxshi rivojlangan, qarilarda esa ular asta sekin
yo‘qolib boradi.
Milk. Milklarni o‘rganishda ularni alveola qismiga yon, chekka,
bo‘yin (pars marginlis) ga bo‘lamiz. Milkda shilliq osti parda bo‘lmaydi.
yon, chekka, bo‘yin milkni ozod, bo‘sh qismi deb ataladi, chunki ular
tish toj qismlariga yopishib tursada, ularni pinset, zond bilan qimirlatib
ko‘rish mumkin.
Tishlararo joylashgan milk qismini tishlararo so‘rg‘ichlar ham deb
ataladi. Milk ko‘p qavatli yassi qoplag‘ich-epiteliy bilan qoplangan bo‘lib,
faqat chetki, yon qismlari shoxlanish xususiyatiga ega. Milkning
qo‘shuvchi to‘qimasi ikki qavat (qism)dan iborat.
Epiteliy osti qavat. Bu qavat ko‘p qavatli yassi epiteliy qavatining
ostida joylashgan, ko‘p elastik-egiluvchan tolalari bo‘lgani uchun yum-
shoq. Ikkkinchi qavati — alveola usti qavati, bu qavat alveola suyagiga
yopishib turadi, bunda ko‘p kollagen tolalar bor va ular orqali periodont
to‘qimasi bilan bog‘lanib turadi.
Milkning shoxlanib, tushib turishi tishlarni tozalash, ovqat chaynash
va shunga o‘xshash mexanik ta’sirotlardan ximoyalanish reaksiyasidir.