Rivojlantirish instituti

Patologik jarayonlar
Og‘iz bo‘shlig‘i shilliq qavatida turli patologik o‘zgarishlar bo‘lishi
mumkin.
Ularning hammasini 2 asosiy guruhga bo‘lib o‘rganish mumkin:
1) og‘iz shilliq pardasining xususiy, ya’ni o‘z kasalliklari;
2) og‘iz shilliq pardasida bo‘ladigan patologik o‘zgarishlarning
sabablari ichki a’zo va tizimlarning kasalliklarida bo‘lib, ularning og‘iz
bo‘shlig‘ida ko‘rinishlari. Ulardan tashqari chegaralangan va tarqalgan
patologik o‘zgarishlar.
Og‘iz bo‘shlig‘i ichki a’zo va tizimlarning oynasi degan fikr juda
to‘g‘ri. Chunki ichki a’zo va tizimlardagi patologik o‘zgarishlar-kasalliklar
u yoki bu tarzda og‘iz bo‘shlig‘i shilliq qavatida o‘z aksini topadi. Demak,
shifokor-stomatolog deyarli barcha ichki kasalliklarni og‘iz bo‘shlig‘idagi
turli o‘zgarishlarga qarab, boshqa mutaxassis-shifokorlardan oldin
tashxislashi, ular borligini taxmin qilishi, ya’ni birinchi bo‘lib aniqlashi

---

2 6 7
mumkin. Buning uchun og‘iz bo‘shlig‘ining me’yordagi holatini yaxshi
bilish va undan farq qiluvchi patologik holat turlarini stomatolog aniqlash
qobiliyatiga ega bo‘lishi shart.
Bir necha misollar keltiraylik:
Yurak-qon tomir kasalliklarida og‘iz bo‘shlig‘i shilliq qavati ko‘kimtir
rang oladi. Bu holat lablarda, lunjlarda, til ostida ham bo‘lishi mumkin.
Ko‘kimtir rang dimlangandan darak beradi.
Oshqozon-ichak kasalliklarida, ko‘prok tilda turli o‘zgarishlar bo‘lishi
mumkin: til qarashlar bilan qoplangan, tilning xarakati, rangi o‘zgargan,
kattalashgan, ko‘prok qizargan, xattoki ba’zida turli og‘riqlar (gapirishda,
ovqat chaynashda) yaralar bo‘lishi mumkin.
Gingivnt, stomatit, paradontit, qon kasalliklari, avitaminozlar, diabet
va boshqa kasalliklarda shilliq qavat, milkda rang o‘zgarishlar (qizarish,
shishish), milkdan qon oqishi kabi o‘zgarishlar. Ichak kasalliklari (enterit,
kolit, enterokolit) da aftozli stomatit kasalligini rivojlanishi aniqlangan
desa bo‘ladi. Og‘iz shilliq qavatining turli xil yallig‘lanishlari bo‘ladiki,
ularni bir tizimga kiritish, tasnifini aniqlash kiyin. Yallig‘lanish shilliq
qavatda turlicha joylashadi, joylashishiga qarab nom beriladn.
Masalan, lunj qismidagi shilliq qavatning yallig‘lanishi. Stomatit,
milkning yallig‘lanishi-gingivit, lablar jarohati — xeylit, tilning yallig‘-
lanishi-glossit, tanglayniki esa palatinit va xokazo. Ba’zida esa, shilliq
qavatning bir necha qismlarida patologik o‘zgarishlar bo‘lishi mumkin.
"Stomatit" deganda shilliq qavatning turli qismlarida bo‘ladigan patologik
holatlarni tushunishadi, ya’ni aniq, tipik joylashishiga ega emas.