Rivojlantirish instituti

T IK U V VA T R IK O T A J M A S H IN A L A R IN I
I 
B O B .
M O Y L A SH
6 .1 . M o y la s h qurilm alari v a u sullari
Individual va m arkazlashgan tarzda m oylaydigan q u rilm a lar 
b o ‘Iadi. Individual m oylash qurilm alari guruhiga konstruksiyasi 
j ih a ti d a n x ilm a-x il m o y d o n la r kiradi. B u n d a y m o y d o n la r d a n
foydalanilganda m as h in a va dastgohlarga qarash u c h u n k o ‘p vaqt 
sarflanadi. M a sh in a va m ex a n iz m la rn in g m o ylanadigan qism lari 
k o ‘p va bir-biridan uzoq joylashgan b o ‘lsa, bu hoi ayniqsa, yaqqol 
seziladi.
Markazlashgan usulda m ashina va mexanizmlarni moylash nasos 
yordamida - dastaki yoki avtomat tarzda bajariladi. M oy o ‘tkazuvchi 
naychalar (m oy yoMlari) orqali m o y bevosita ishqalanuvchi sirtlarga 
yoki markaziy taqsimlagichga — moy to ‘plagichga uzatiladi. U yerdan 
m oy m o y la n a d ig a n joylarga o ‘zi oqib tushadi. M a rkazlashgan 
m oy la sh sistem asi in d iv id u a l m o y la s h sistem asiga q a r a g a n d a
tak o m illash g a n usuldir, c h u n k i b u n d a m e x a n iz m la r yaxshiroq 
m oylanadi, ayni v a q td a , m ashinalarga qarash u c h u n k am vaqt 
sarflanadi.
Quyida yuqori tezlikda ishlaydigan tikuv mashinalarida qofllani- 
ladigan m ajburiy a v to m a tik m oylash sistemasini k o ‘rib chiqam iz.
M oyni ish q a la n a d ig a n d e ta lla r yuzasiga a v to m a ti k ta r z d a
yetkazib berish u c h u n parrakli (shiberli) nasos 
10
d a n foydala- 
niladi ( 4 8 -ra sm ). N a s o s
10
n in g k orpusi b u r c h a k lik
8
orqali 
m ashina platform asiga past t o m o n d a n m ahk a m la n g a n . N asosning 
parraklarini taqsim lash vali chervyakli u z a tm a orqali aylantiriladi. 
M oy nasos y o r d a m id a taqsim lovchi plastm assa n a y c h ala r orqali 
haydaladi va moyli karterga tushirilgan filtr 
12
d a n o ‘tib, na y c h a
(m oy o ‘tkazgich) 
11
b o ‘ylab suriladi. Bu ka rte r olinadigan b o ‘lib, 
m ashina platformasi tagidagi kovakchaga joylangan. N asos 7 0 n in g
ichi ikkita boshliqdan iborat. Bulardan biri m oy haydaydigan (ostki) 
b o ‘shliq, ikkinchisi esa s o ‘ruvchi (ustki) b o ‘shliq. Ikkinchi b o ‘shliq 
old qismdagi ostki b o ‘shliqda yig‘ilib qolgan m oyni s o ‘rib olish 
u c h u n xizm at qiladi. N a y c h a
19
nasos 
10
ning s o ‘rib oladigan 
b o ‘shlig‘i va naycha 
9
orqali karterga tutashgan. N a so s 
10
ning 
h a y d o v c h i b o ‘s h lig ‘id a n n a y c h a
6
o rq ali m a s h i n a ta n a s in in g
teshigiga o 'r n a tilg a n n a y c h a
3
ga m o y yuboriladi. M o y oqim i
94

---

n a y c h a
3
d a n kalibrlangan teshik orqali o ‘tib, shaffof q a lp o q c h a
2
ga uriladi. Bu tikuvchiga m o y sistemasi q a n d a y ishlayotganini 
n a z o ra t qilib turish im k o n in i beradi. S o ‘ngra m o y vtulka 
4
orqali 
pastga o q ib , sharikli p o d s h ip n i k va k riv o sh ip b a r m o g ‘i 
1
ga 
kiydirilgan ignali p o d sh ip n ik tu ta s h m a larin i moylaydi. O rtiq c h a
m o y vtulka 
4
d a n n a y c h a 5 b o ‘ylab karterga tushadi. B un d a n
tashqari, m o y vtulka 
4
ning ostki teshigi orqali oqib, n a y c h a 7 
ning piligiga shim iladi va asosiy valning o ‘ng to m o n id a g i sharikli 
p o d sh ip n ik k a keladi. N a y c h a
8
b o ‘ylab h aydalgan m o y vtulka 
17
ga o ‘tib, u n i n g ta q s i m l a s h vali b ila n t u t a s h g a n jo y la r in i va 
ekssentriklar 
13
ga o ‘tib, ularn in g s h a tu n kallagi bilan tuta shga n 
joylarini moylaydi. N a y c h a 7 4 b o ‘ylab m o y vtulka / 5 g a tushadi, 
natijada m oki valining shu val ichki vtulkalari bilan tutashgan 
joylari h a m d a m oki pa zining n a y c h a tu tq ic h b e lb o g ‘i bilan t u ta s h ­
ga n joylari m oylanadi. M a ’lum ki, 9 7 K L m ashinasi shesternyasi- 
ning o ‘z karteri bor, she ste rnya
16
d a esa k a rte r b o ‘lmaydi.
T ik u v c h i m o y siste m a s in in g q a n d a y ish la y o tg a n in i s h a ffo f 
q a lp o q c h a 2 orqali nazorat qilib turishi, karterda m o y kam ayganda 
u nga m o y quyib turishi kerak.
M a sh in a n i m oylash u c h u n industrial I-12A va I-2 0 A moyini 
ishlatish tavsiya etiladi.