Rivojlantirish instituti

5 .4 .T ik u v va trik otaj buyu m larini tik ish
m a sh in a la rin i so z la s h
Tikuvchilik va trikotaj buyumlarini tikish mashinasi yighlgandan 
s o ‘ng sozlanadi, y a ’ni zvenolari va ish org an la rin in g baxya qa to r 
hosil qilish ja ra y o n id a o ‘zaro t o bg ‘ri harakati t a ’m inlanadi.
M a sh in a m ex a n izm larid an birini boshqasiga nisbatan t o ‘g ‘ri 
joylashtirishda z ve nola r m a ’lum h o la td a o ‘rnatiladi va sozlash 
p a y tid a u larn i qayta jo y la sh tirish talab e tilm a y d i. M a s h in a d a
s h u n d a y z v e n o la r m a v ju d k i, y ig ‘ish p a y tid a u l a r n i n g o ‘z a ro
joylashishi moNjallab a n iq la n ad i, c h u n k i bu z v e nolarda belgilar 
b o ‘lmaydi. S h u n in g u c h u n m exanizm lari so z la n m a s d a n yig‘ilgan 
m a s h in a k o ‘p h o lla rd a ishga yaroqsiz h isoblanadi. M a sh in a n i 
s o zlashdan old in tayanch vintlari soni va ularn in g m a h k a m la n is h
zichligiga alohida e 'ti b o r berib, u n in g uzel va m ex a n izm larin in g
to ‘g ‘ri yighlganligini tekshirish zarur. Shuningdek, qopqoqlar, pod- 
shipniklar va salniklarning soniga, u la rn in g qotirilishi va m a h -
kam lanishiga; bitta y i g ls h birligiga d e ta lla r raq a m la rin in g m os 
tushishiga, m a s h in a n in g oson yurishiga e ’tib o r berish kerak.
T e k s h ir ish p a y tid a k o ‘zga t a s h l a n g a n n o s o z lik la r b a r t a r a f
etilgandan s o ‘ng m ash in a n i sozlashga kirishiladi. Tikuv m ashi- 
na larining bir nom dagi m exanizm larini sozlash b ir xil tartibda 
am alga oshiriladi, s h u n in g u c h u n sozlash ishlarini igna m exa- 
n iz m id a n boshlash m aqsadga m uvofiq, c h u n k i igna m ash in a n in g
b a rc h a ish organlari bilan o ‘zaro h a m k o rlik d a ishlaydi.
T a j r i b a l a r s h u n i k o ‘r s a t d ik i , t ik u v m a s h i n a s i d a g i a s o siy
inkorlar t a ’m ird a n s o ‘ng yig‘ish paytida ish organlarining n o t o ‘g ‘ri 
o ‘rnatilganligi, igna va m oki m exanizm lari o ‘z a r o ‘h a ra k a tin in g
buzilishi oqibatida sodir b o ‘ladi. S huning u c h u n tikuv mashinalari-
75

---

ning inkorsiz ishlashi u c h u n mexa- 
n izm larni sozlash, ayniqsa, m oki 
b u r u n c h a s i n in g ignaga n isb a ta n
h o latin i t o ‘g ‘ri joylashtirish zarur.
Quyida, asosan, universal tikuv 
m ashinalari u c h u n igna va m oki 
o ‘zaro holatining asosiy pa ra m etr- 
lari keltirilgan. Moki baxyali bar- 
c h a m ash in a la rd a ignaning qisqa 
o ‘yig‘i moki uchiga qaratilgan b o ‘- 
lishi kerak.
Aylanish o ‘qi gorizontal joy- 
lashgan m ash in a la rd a igna 2 ( 1 8 -
rasm) ignatutqichga s h u n d a y o ‘r- 
natiladiki, lining eng pastki ch c k k a h olatida igna k o ‘zining pastki 
yarmi n a y c h a tu tq ic h
1
ning tirqishidan k o ‘rinib tursin.
Agar ignatutqich / sterjenining vertikal holati ( 1 9 - r a s m ) to ‘g ‘ri 
o 'rn atilg a n boNsa, u n d a ignani eng pastki ho latid a n 2,4 m m ga 
ko ‘targanda moki u c h i igna o ‘qida joylashgan, igna k o ‘zi moki 
u c h id a n 1,5 m m pastda b o ‘lishi kerak.
Igna eng pastki holatidan 1, 8 - 2 m m k o ‘tarilganda moki uchining 
pastki cheti igna k o ‘zining yuqori chetidan 1,1 m m balandda boMishi 
kerak (20-rasm ).
Igna yuritgichning pastki chekka holatida igna k o ‘zining o ‘rtasi 
moki u c h id a n 4,5 m m pastda b o ‘lishi kerak.
18-rasm. 
Ignani n ay ch atu tq ich g a 
n isb atan o 'rn a tis h :
/ - n a y c h a t u tq ic h ; 
2 -
igna.
C \ J