Rivojlantirish instituti j. J. Jalolov, I. A. Ahmedov, I. S. Hotamov korxona tashqi iqtisodiy

B. Shartnoma predmeti. Muqaddimadan keyin shartno-
maning predmeti ta’riflanadi va uning nomi, tavsifi, modeli,
navi va shakllari ko‘rsatiladi.
Masalan, «K 100-80-160 nasos agregatlari»
D. Soni va miqdori. Shartnomada miqdorni o‘lchash
birligi, uni aniqlash tartibi, me’yori va o‘lchov tizimi aniq
belgilanadi.
Tovarning miqdori va unga mos bo‘lgan o‘lchovlarda dona,
kg, bosh va h.k. ko‘rsatiladi.
Shartnomada me’yor o‘lchovlarining tizimini belgilab olish
zarur. Chunki turli mamlakatlarda turlicha o‘lchov birliklari
qo‘llaniladi. Bir xil nomdagi o‘lchov birliklari (masalan, tup,
butil, qop, bochka) turli mamlakatlarda turli miqdorga ega.
Masalan, Avstraliyada yuvilgan jun to‘pi 100 kgni, Yangi
Zelandiyada 145 kgni, Urugvayda esa 480 kgni tashkil etadi.
Braziliya, Venesuyella, Meksika, Kolumbiyada bir qop kofe
60 kg bo‘lsa, Ekvador, Yamaykada 90 kg, Yaponiyada 77 kg,
Nikaraguada 70 kg hisoblanadi.
Xomashyo massa va hajm bilan o‘lchanadigan tovarlarning
miqdoriga qo‘shimcha izoh beriladi va miqdor yoniga «QG‘-»
ishorasi qo‘yiladi. Masalan, 10000 t QG‘ — 5 %.

---

5 1
Ba’zi massali tovarlar tashish paytida tabiiy yo‘qolish
xususiyatiga ega. Sababi — qurish, silkinish, to‘kilish va h.k.
Bunda tomonlar shartnomada «franshiz»ni kelishib oladilar
(sig‘imi, o‘lchami) va tabiiy yo‘qolishini to‘lashni aniqlab oladilar.
Shuningdek, shartnomada qadoqlash vositasining og‘irligi
tovarni umumiy og‘irligiga kirish-kirmasligi ham kelishib olinadi.
Shundan kelib chiqib, brutto tovarning o‘rash-joylash mate-
riallari bilan birgalikdagi, og‘irligi va netto tovarning idishlar,
o‘rash materiallarisiz og‘irligi aniqlab olinadi.