Rivojlantirish institu ti

Nisbiy  namlik  havoda  m a ’lu m   vaqtda  suv b u g ia ri  m iqdorining 
to ‘yinishiga  nisbati,  ya’ni to ‘yingan daqiqada un d a b o 6lishi  m um kin 
b o 'lg a n   suv  bug6larining  m iqdori.  N isbiy  nam lik  haroratga  teskari 
proporsional.  C h unki,  harorat  qancha issiq b o is a ,  havo to ‘yinishdan 
shun ch a uzoq b o ‘ladi,  binobarin,  nisbiy nam lik kam  bo'ladi.  Odatda, 
nisbiy  nam lik foiz bilan  ifodalanadi.  O datda,  m a ’lum  joyning nisbiy 
nam ligini aniqlashda quyidagi  tenglam adan  foydalanish  m um kin:
153

---

W =   a  ' 1 ()()^   Bu  yerda:  /V—  nisbiy  nam lik;  a — absolut  nam lik; 
b
b 
— h avoning to ‘yinishi  u c h u n   z a ru r boNgan  suv b ug‘lari.  M asalan, 
m a’lum  haroratda havoning absolut  namligi  8,0  m m ,  havoning m ak- 
sim al  to ‘yinishi  u c h u n   z a ru r  b o ‘lgan  suv  bug‘lari  10,0  mm  bo‘lsa, 
8
  • 
1 0 0
%
N   — 
—  
80%  boMadi.  Bu  degan  so ‘z havoda  80%  suv  bugMari
b o ‘lgan  holda  uning  to ‘yinishi  u ch u n   (yog‘in  yog‘ishi  uchun)  yana 
20%  suv bugMari zarur.  C h unki,  o d atd a,  havoda  nisbiy nam lik  100% 
ga yetgandagina yog‘in  hosil b o ‘ladi. Y og‘in hosil b o lish ig a  havoning 
suv bugMariga to ‘yinishi,  h arorat bilan birga yana  kondensatsiya  (suv 
bugMning suyuq holatga o ‘tishi) va sublim atsiya (suv bugMarining q a t­
tiq holatga o ‘tishi) yadrolari  (havo tarkibidagi  h ar xil m ayda zarracha- 
lar — aerozollar)  ham  ta ’sir etadi.  H avodagi  suv bugMari  o ‘sha yadro 
atrofida to ‘planib, suv tom chilarini hosil boMishiga ta’sir etishi m um kin.
H avo haroratining pasayishi t a ’sirida atm osferadagi suv bugMari- 
dan  yomgMr,  q o rn in g   vujudga  kelishidan  tashqari  yana  b u lu t,  tu ­
m an ,  qirov  kabilar  h am   hosil  boMadi.  B ulut —  suv  to m c h ila ri  yoki 
m ayda  m uz kristallari t o ‘p la m id a n  iborat boMib,  havo oqim i t a ’siri­
da turli  balandliklarga  koMarilib,  turli  hududlarga tarqaladi.  B ulutlar 
h a ro ra t  va  havo  o q im in in g   t a ’sirida  goh  pastga,  goh  balan d g a 
koMarilib,  o q ib at-n atijad a yogMnlarni  hosil  qiladi.
B ulutlar shakli,  tashqi  ko‘rinishi va balandliklariga ko‘ra quyidagi 
4 ta qatlam ga  (yarusga)  va b ir nech a  turlarga boMinadi.