Rivojlantirish institu ti

Alarmizm  (n em is  va  inglizcha  vahim a,  tashvish,  xavotir  kabi 
m a ’nolarni anglatadi)  dunyoqarashini tashviqot qilayotganlar o ‘tgan 
asm ing oxirgi o ‘n yilliklarida, asosan,  rivojlangan m am lakatlarda paydo 
b o ‘ldi.  A larm izm chilar turli  nom   („Grinpis“ ,  „Yashillar  partiyasi“, 
„Kedr“  va  h.k .)  bilan  atalad ig an   o ‘n d a n   ortiq  ekologik  partiya  va 
uyushm alarga  ega b o ‘lib,  30  m ln  kishidan  iborat  a ’zolari  bor.  U lar 
o ‘tgan  asrning  ikkinchi  yarm idagi  tabiiy  boyliklarning  tugash  eh ti- 
moli borligi, spid kabi c g ‘ir kasallik hodisalarining paydo b o ‘lishidan 
vahim aga tushdilar.  U lam ing asosiy maqsadi tabiiy m uhitda kechayot- 
gan salbiy jara y o n ,  hodisa va voqealarni tub  m ohiyatini o chib tash- 
lash va noekologik siyosatga qarshi ochiqdan ochiq kurashishdir. Alar­
m izm   nam oyandalari o ‘zlarining dunyoqarashlari bo ‘yicha ikki oqim - 
ga ajraladi.  Pessim istlar hozirgi sivilizatsiya so‘zsiz ekologik inqirozga 
olib  keladi  deb  hisoblasa,  o p tim istlar fikriga  ko ‘ra faqat dem okratik 
(fuqarolar) jam iy ati  va  erkin  bozorgina  ekologik  inqirozning  oldini 
olishi m um kin.
0 ‘sish chegarasi g ‘oyasini  yoqlovchilar Y er yuzasidagi  resurslar 
im koniyatlariga  m os ravishda,  ilm iy-texnik va  insonlarni o ‘sish c h e ­
garasi ni  belgilashni  tavsiya  etadilar.  Bu g ‘oya  tarafdorlari  aholining 
ko'payishini  chegaralash va h a tto  to ‘xtatishni ta k lif etadilar. Ju m la- 
d a n ,  X itoy  va  H in d isto n d a   ah olining  o ‘sishi  davlat  q o n u n i  bilan 
chegaralangan.
Global  boshqaruv g ‘oyasining  tarafdorlari  a tro f-m u h itn i  saqlab 
qolish  u c h u n  xalqaro m iqyosda,  b u tu n  dunyo ham jam iyatining bir- 
galikdagi asosli tadbirlari orqali harakat qilishni yoqlab chiqdilar.
Ekologik konsepsiya (g‘oya,  dunyoqarash)  nam oyandalari tabiat 
q o n u n lari  bilan jam iy a t  q o n u n larin i  o ‘zaro  uyg‘unlashgan  va  ilmiy 
asoslangan  holda  rivojlanishini tashviqot qilm oqdalar.
U m um iy tabiiy geografiya integral  fan xususiyatiga ega b o ‘lgan- 
ligi  u c h u n  y u q orida  к о ‘rib  o ‘tilg an   m asala va  m u am m o la r bevosita 
va  bilvosita  ushbu  fan n in g   vazifasi  do irasid a  tah lil  qilin ad i.  Ju m - 
lad an , global boshqaruv va ekologik konsepsiya  nam o y an d alari bil- 
dirgan  fik r-m u lo h azalar hozirgi davrning dolzarb  m uam m olarini  il­
miy asosda yechishga qaratilgan.  0 ‘zbekiston  Respublikasida ham  Tabi­
atn i  m uh o faza  qilish  davlat  q o ‘m itasi,  „ E k o sa n “ ja m g ‘arm asining
203

---

faoliyati  oN kam iz tab ia tin i  m u h o faza qilish ,  k ish ilarn in g  so g ‘ligini 
asrash,  ekologik sog‘lom   m u h itn i yaratish  kabi  ibratli  ishlarni am al- 
ga oshirm oqda.  Eng m uhim i „ ta b ia t^  inson“  m unosabatining m e’yori 
va o ‘zaro m utanosibligiga erishish  m uhim  aham iyatga ega.