Rivojlanishi asosiy bosqichlari. Zamonaviy informatika tushunchasi va mohiyati. Uni vujudga kelishi va rivojlanishi, asosiy bosqichlari

model
 – 
algoritm
 – 
dastur
ga asoslangan uchlikka tayanadi. 
Axborotni kodlash 

---

4 
Bir xil axborotni signallarning turli ketma – ketligi bilan berish mumkin. Masalan, bitta jumlaning 
o`zini qog`ozga yozish, talaffuz qilish, Morze alifbosi yordamida uzatish mumkin. Axborotni ma‟lumot 
sifatida yozish va mazmunini aynan saqlab qolgan holda axborotni boshqa shaklga o`tkazish 
kodlash 
deb 
ataladi. EHMda axborotni signallarning ketma – ketligi yordamida kodlashning ikki usulidan 
foydalaniladi: magnitlangan yoki magnitlanmagan, ulangan yoki ulanmagan, yuqori yoki past kuchlanish 
va hokazo. Bu holatni 0 raqami bilan, ikkinchisini 1 raqami bilan belgilash qabul qilingan. Bunday 
kodlash 
ikkili kodlash 
deyilib, 0 va 1 raqamlari esa 
bitlar 
(inglizcha 
bit
 – binary digit – ikkili raqam) deb 
ataladi. 
Matnlarni kodlash har bir simvolga, simvolning ikkili 
kodi
 
deb ataluvchi ma‟lum miqdordagi nollar 
va birlar ketma – ketligi mos keladi. 
EHM
 larda har bir simvolga 
bayt
(inglizcha 
byte
) deb ataluvchi 8 ta nol va birlardan tashkil topgan 
ketma – ketlik mos keladi. 0 va 1 lardan tuzilgan ma‟lumotlar uchun undagi bitlar sonini sanab, sonli 
o`lchov kiritish, axborot hajmini baholash mumkin. 
8 bit 1 baytga tengdir. Ikkili ma‟lumotlarda axborot miqdorini o`lchash uchun bit va baytlar bilan 
bir qatorda ulardan kattaroq birliklar ham qo`llaniladi. Ular quyida keltirilgan 
1 Kbit (bir kilobit) = 2
10
=1024 bit (

1 ming bit); 
1 Mbit (bir megabit) = 2
10
Kbit =2
20
=1048576 bit (

1 mln. bit); 
1 Gbit (bir gigabit) = 2
10
Mbit=2
20
Kbit=2
30 
bit (

1 milliard bit); 
1 Kbayt (bir kilobayt) = 2
10
=1024 bayt (

1 ming bayt); 
1 Mbayt (bir megabayt) = 2
10
Kbayt =2
20
=1048576 bayt (

1 mln. bayt); 
1 Gbayt (bir gigabayt) = 2
10
Mbayt=2
20
Kbayt=2
30 
bayt (

1 milliard bayt); 
Bitlar va baytlar xotira “sig`imi” va ikkilik ma‟lumotlarni uzatish tezligini o`lchash uchun ham 
qo`llaniladi. Uzatish tezligi bir sekunda uzatiladigan bitlar miqdori bilan o`lchanadi.