|
Germaniya. Germaniya qishloq xoʻjaligi mamlakat iqtisodiyotiga katta hissa qoʻshmoqda, yerlarning yarmiga yaqini qishloq xoʻjaligi maqsadlarida foydalaniladi. Germaniya qishloq xo'jaligiga oid ba'zi ilmiy faktlar:
1. Tuproq: Germaniya qishloq xo'jaligi ekinlarni etishtirish uchun unumdor tuproqlarga tayanadi. Mamlakat tuproqlari odatda yuqori va juda yuqori sifatli deb tasniflanadi.
2. Ekinlarning xilma-xilligi: Germaniya qishloq xo'jaligi juda xilma-xildir, shu jumladan don, qand lavlagi, moyli o'simliklar, kartoshka va sabzavotlar etishtiriladigan turli xil ekinlar.
3. Aniq qishloq xo'jaligi: Aniq qishloq xo'jaligi texnologiyalarini qabul qilish nemis dehqonchiligini o'zgartiradi. Fermerlar o‘g‘it va gerbitsidlarni aniq qo‘llash imkonini beruvchi, resurslardan samarali foydalanishni ta’minlagan holda xarajatlarni kamaytirish imkonini beruvchi ma’lumotlarni olish uchun GPS va sun’iy yo‘ldosh tasviri kabi ilg‘or texnologiyalardan foydalanmoqda.
4. Organik dehqonchilik: Germaniya organik dehqonchilik bo‘yicha dunyoda yetakchilardan biri bo‘lib, mamlakatdagi qishloq xo‘jaligi erlarining 10% dan ortig‘i organik ishlab chiqarishga ajratilgan. Organik dehqonchilik amaliyoti atrof-muhitga ta'sirni minimallashtirish bilan birga oziq-ovqat ishlab chiqarishni maksimal darajada oshirishga qaratilgan.
5. Biotexnologiya: Germaniya qishloq xo'jaligi sanoati ekinlar hosildorligini oshirish, hosilning yo'qotilishini kamaytirish va o'zgaruvchan atrof-muhit sharoitlariga moslashish uchun biotexnologiya tadqiqotlariga faol sarmoya kiritmoqda. Samaradorlik va mahsuldorlikni oshirish uchun genetik modifikatsiyalangan ekinlar va aniq naslchilik kabi biotexnologiya innovatsiyalaridan foydalanilmoqda.
Germaniya qishloq xo'jaligida etishtiriladigan asosiy ekinlarga quyidagilar kiradi:
1. Bug'doy
2. Arpa
3. Qand lavlagi
4. Kartoshka
5. Javdar
6. Makkajo'xori
7. Yog'li o'simliklarning rappisi
8. Sabzavotlar
9. Mevalar, jumladan, olma, nok va gilos
10. Uzum (vino ishlab chiqarish uchun)
Chorvachilik, masalan, sog'in sigirlar, cho'chqalar va parrandalar ham Germaniya qishloq xo'jaligi sanoatining muhim tarkibiy qismidir.
Mamlakat organik qishloq xo'jaligiga bag'ishlangan 1,5 million gektardan ortiq maydonga ega bo'lgan dunyodagi eng katta organik qishloq xo'jaligi maydonlaridan biriga ega. 2020 yilda Germaniyadagi barcha qishloq xo'jaligi erlarining taxminan 10,6 foizi organik dehqonchilik uchun ishlatilgan. Germaniyada organik oziq-ovqatga talab ham yuqori bo‘lib, 2019-yilda umumiy bozor qiymati 12 milliard yevroni tashkil etadi.
Nemis fermerlari iqlim o'zgarishi va uning qishloq xo'jaligiga ta'siri bilan turli yo'llar bilan kurashmoqda, jumladan:
1. Almashlab ekish va diversifikatsiya: dehqonlar ob-havoning injiqliklariga bardosh bera oladigan xilma-xil o‘simlik turlariga o‘tmoqda. Bu tuproq eroziyasini kamaytirishga, tuproq unumdorligini oshirishga va hosilning nobud bo'lish xavfini kamaytirishga yordam beradi.
2. Sug'orishni boshqarish: Germaniyada tez-tez sodir bo'ladigan qurg'oqchilik va suv toshqinlari tufayli fermerlar suv olishni optimallashtiradigan va isrofni minimallashtiradigan samarali sug'orish tizimlariga e'tibor qaratmoqda.
3. Tuproqni boshqarish: Fermerlar tuproq salomatligi va uglerodni saqlashni yaxshilash uchun agrooʻrmon xoʻjaligi tizimlarini, tuproqni muhofaza qilish va yerdan barqaror foydalanishning boshqa usullarini qoʻllamoqda. Bu iqlim o'zgarishi oqibatlarini yumshatishga yordam beradi.
4. Issiqxona gazlari emissiyasini kamaytirish: Fermerlar qayta tiklanadigan energiya tizimlarini qo'llash, o'g'itlardan samarali foydalanish va chorva mollarini kamaytirish orqali issiqxona gazlari chiqindilarini kamaytirmoqda.
5. Erta ogohlantirish tizimlari: Fermerlar ob-havo prognozlari va erta ogohlantirish tizimlaridan iqlim o'zgarishlarini kuzatish va shunga mos ravishda dehqonchilik amaliyotlarini moslashtirish uchun foydalanmoqda.
Nemis qishloq xo‘jaligida barqarorlik nuqtai nazaridan bir qancha muammolar mavjud, jumladan:
1. Tuproqning degradatsiyasi: pestitsidlar va o'g'itlardan intensiv foydalanish Germaniyaning ko'p joylarida tuproqning degradatsiyasiga yordam berdi. Bu esa uzoq muddatda qishloq xo‘jaligi hosildorligiga xavf tug‘diradi.
2. Issiqxona gazlari emissiyasi: Qishloq xo'jaligi, birinchi navbatda, chorvachilik va qishloq xo'jaligida qazib olinadigan yoqilg'idan foydalanish tufayli Germaniyada issiqxona gazlari chiqindilariga muhim hissa qo'shadi.
3. Biologik xilma-xillikning yo'qolishi: Germaniyada keng tarqalgan intensiv dehqonchilik amaliyoti biologik xilma-xillikning yo'qolishiga, ekotizimlarning sog'lig'iga putur etkazdi va oziq-ovqat xavfsizligini xavf ostiga qo'ydi.
4. Suv xo'jaligi: Germaniyada qishloq xo'jaligi suvdan muhim foydalanuvchi hisoblanadi va iqlim o'zgarishi bilan sug'orishdan foydalanish ko'payishi mumkin. Suvga bo'lgan talabni kamaytirish va xavfsiz suv ta'minotini ta'minlash uchun barqaror suvni boshqarish amaliyoti zarur.
5. Iqtisodiy barqarorlik: Germaniyadagi ko'plab mayda fermerlar yirik sanoat fermer xo'jaliklarining hukmronligi tufayli yashash uchun kurashmoqda. Kichik fermerlar uchun iqtisodiy barqarorlikni ta'minlaydigan barqaror qishloq xo'jaligi amaliyotlarini qo'llab-quvvatlash Germaniya qishloq xo'jaligining uzoq muddatli barqarorligi uchun muhim ahamiyatga ega.
Lekin bu muammolarga qaramasdan Germaniya qishloq xo’jaligi dunyoda yetakchilardan hisoblanadi. Buni albatta raqamlarda ham ifodalash mumkin.
OFR — yuksak darajada rivojlangan industrial mamlakat. Umumiy iqtisodiy qudratiga koʻra dunyoda uchinchi oʻrinda, jahon savdosida ikkinchi oʻrinda turadi. Yalpi ichki mahsulot tarkibida sanoat va qurilishning ulushi 33,6 % ni, qishloq xoʻjaligining ulushi 1,2 % ni tashkil etadi.
Germaniyada qishloq xoʻjaligiga yaroqli 36 million ga yer bor. U moʻl-koʻl yuqori sifatli oziq-ovqat mahsulotlari yetkazib beradi. Qishloq xoʻjaligining asosiy mahsulotlari: bugʻdoy, arpa, qand lavlagi, kartoshka, uzum, meva, sabzavot va boshqalar.
Chorvachilikda mol goʻshti, choʻchqa goʻshti, tovuq goʻshti va sut yetishtiriladi.
Germaniya hududining qariyb uchdan bir qismi (10,7 millionga) oʻrmon bilan qoplangan. Mamlakatda har yili salkam 30—40 million kub metr yogʻoch tayyorlanadi, bu hajm ichki ehgiyojning uchdan ikki qismini krplaydi. Germaniya yogʻoch eksport qiladigan eng yirik davlatlardan biridir. Shimoliy va Boltiq dengizlarida, Grenlandiya oroli atroflarida baliq ovlanadi.
Do'stlaringiz bilan baham: |
