Rivojlangan darslik lotin tayyor doc

8
.4.1.-chizm
а
 
Inglizcha taklif iqtisodi 
“Tetcherizm” taklif iqtisodiy konsepsiyasi asosida amalga oshib, bu 
Keyscha 
g`oyadan 
chetlashgan 
edi. 
Inglizcha 
taklifiqtisodi 
quyidagilarni o`z ichiga oladi: 
Davlatning to`g`ridan tog`ri nazoratini bekor qilish 
Ichki bozor va raqobatni rag`batlantirilishi 
Davlat tartiblashuviniminimallashtirish 
Bozor mexanizmlari nosamarali sohalarda selektiv 
qo`llashni amalgam oshirish 

---

209
Monetor siyosatida kredit-pul siyosati amalga oshirilib, moterizm klassik 
qoidalariga xos tadbirlar qo`llanilgan. Tetcher hukumat boshiga kelganda inflyatsiya 
darajasi 13%ga yetgan edi. Avvalo muomaladagi pul miqdori nazoratga olinadi. Shu 
bilan birga qisqa muddatli foiz stavkali monetor siyosat quroli sifatida qo`llaniladi. 
Buning evaziga chet kapitallarni tortish ancha kengayib, milliy kapitalning ancha 
qismi saqlanib qolingan. 
Umuman “Tetcherizm” taklif iqtisodiy konsepsiyasi asosida amalga oshib, bu 
Keyscha g`oyadan chetlashuv edi. Inglizcha taklif iqtisodi quyidagini o`z ichiga 
oladi: 
-
davlatning to`g`ridan-to`g`ri nazoratini bekor qilish; 
-
ichki bozorda raqobatni rag`batlntirish; 
-
davlat tartiblashuvini minimallashtirish; 
-
bozor mexanizmlari nosamarali sohalarda selektiv qo`llashni amlaga 
oshirish, qaysiki atom energiyasi, transportning ba’zi turlari kabilarni o`z ichiga 
oladi; 
-
privatizatsiyalash, iqtisodda xususiy sektor rolini faollashtirish.
Natijada davlat nosamarali va zarar bilan faoliyat ko`rsatuvchi korxonalardan 
xoli bo`ladi. Bular esa ayni vaqtda xususiy sektor qo`lida yuqori samarali 
korxonalarga aylanishi mumkin. Davlatning yangi roli esa iqtisodni moneta rva fiskal 
siyosatlarni qo`llagan xolda iqtisodiyotni vositali usullar orqali tartibga solib 
borishdan iborat bo`lgan. 
Bunday siyosat past darajali inflyatsiya va ijobiy moliya sharoitida iqtisodiy 
rivojlanishga qaratilgandir. Bu funt sterlingning 1992-yilda yevropa valyuta kursi 
mexanizmidan chiqib ketishga olib kelgan. edi.
M. Tetcher o`zining liberal tamoyillari uchun kurashda qat’iyligi evaziga 
“Teter ledi” simvolli laqabini olgan edi. Albatta bu izsiz qolmagan. Chunki bunday 
liberal siyosatni bir tomonlama tushunuvchilar ko`p bo`lib, ijtimoiy manfaatlarga 
qarshi qaratilgan, deb baho beruvchilar kam bo`lmagan, ya’ni an’anaviy 
konservatorlar tamoyiligi qarshi qo`yuvchilarni ham yuzaga chiqargan. Bunga yana 
iqtisodiy ba’zi noqulayliklar albatta hokimiyatni almashtirishga olib kelgan. 

---

210
Lekin hukumat Dj. Meydjer boshliq deyarli Tetchercha neoliberalizm 
siyosatini davom ettirgan va uni mustahkamlashga uringan. So`ngra hokimiyat 
leyboristlar qo`liga o`tib, primerlikka T. Bleyer saylanadi. Bleyerning Tetchercha 
liberal siyosatdan qaytadi deb o`ylanilganda, u aksincha eski yo`lni almashtirmadi va 
asosan liberal bozor siyosatini davom ettirib, bozor mexanizmlarini maksimal 
darajada keng qo`llashga harakat qildi.