Risk va minimallashtirish texnologiyalari

       Risk

  –  faoliyat  yuritish  davomida  turli  xil  omillarning  o’zgarishi  natijasida 

yuzaga kelishi mumkin bo’lgan xatar yoki xatarlar majmuasidir.  

      Risk vaziyati (riskli vaziyat)

 – bu voqealarning yuzaga kelish ehtimoli mavjud 

va aniqlanishi mumkin bo’lgan noaniqlik turidir, ya’ni, bu holatda, ishlab chiqarish 

bo’yicha  hamkorlar  bilan  qo’shma  faoliyat,  raqobatchilar  yoki  dushmanlarning 

qarshi harakatlari, iqtisodiyot rivojlanishiga tabiiy muhit ta’siri, xalq xo’jaligiga ilm-

fan yutuqlarini joriy etish va boshqalar natijasida yuzaga keluvchi voqea-hodisalar 

ehtimolini baholash imkoniyati obyektiv mavjud bo’ladi.   

      Korxonalar  moliyaviy-xo’jalik  faoliyatida  kutilgan  foydaning  olinmasligi, 

kutilmagan xarajatlarning kelib chiqishi bilan bog’liq hodisalar yoki ularning yuz 

berish ehtimolliklari riskni ifodalaydi. Fikrimizcha, risk - bu moliyaviy kategoriya 

bo’lib, kutilishi mumkin bo’lgan omad yoki xatar, ya’ni ko’zlangan foydani olish 

jarayoniga  xos  bo’lgan  umid  qilish  yoki  ko’p  mablag’larning  yo’qotilishi 

ehtimolliklari bo’lib, u qandaydir holatlar, omillar ta’sirida kutiladigan foydaning 

pasayishi, ortishi yoki yo’qotilish ehtimolida namoyon bo’ladi.   

      Tadbirkorlik riskining tabiatini tushunish uchun riskning foyda bilan aloqasini 

o’rganish  o’ta  muhim  ahamiyatga  ega.  Tadbirkorlik  noaniqlik  sharoitida  risk 

qilishga  tayyorligini  ko’rsatadi,  chunki  yo’qotish  riski  bilan  birga  qo’shimcha 

---

11 

 

daromad  olish  imkoniyati  han  mavjud.  Holbuki,  tadbirkor  foyda  olishi 

kafolatlanmagani  yaqqol  ma’lum,  u  sarflagan  vaqti,  sa’y-harakati  va  qobiliyatlar 

uchun mukofot tariqasida foyda olishi ham, zarar ko’rishi ham mumkin. 

       1-rasmda  foydaning  riskka  bog’liqligi  ko’rsatilgan.  Siz  risk  kamroq  (

𝑟

1

=  0) 

yechimni tanlashingiz mumkin, lekin bunda  olinadigan foyda (

𝐹

1

) ham kam bo‘ladi, 

eng yuqori riskda esa (

𝐹

1

) foyda ham 

𝐹

3

 ga teng eng yuqori qiymatga ega bo‘ladi.